بیشتر حوادث مدارس از آبدارخانه‌ها آغاز می‌شود

معاون آموزش مرکز علمی کاربردی سازمان آتش نشانی تهران با اشاره به وضعیت ایمنی مدارس گفت: بخش قابل توجهی از حوادث آتش‌سوزی در مدارس از آبدارخانه‌ها و اتصالات غیراستاندارد گاز آغاز می‌شود و در این راستا مدیران مدارس باید در اولین ارزیابی ایمنی خود وضعیت اتصالات، مسیرهای خروج اضطراری و آموزش کارکنان را بررسی کنند تا جان دانش‌آموزان در خطر نیفتد.

محمدرضا مرشددوست در گفت‌وگو با ایسنا با تأکید بر ضرورت ارتقای سطح ایمنی در مدارس، سه محور اصلی در این حوزه را شامل ایمنی سازه‌ای، تجهیزات ایمنی و مدیریت ایمنی دانست و گفت: در بخش سازه‌ای، مهم‌ترین اقدام، مقاوم‌سازی و بازسازی مدارس فرسوده است. سازمان نوسازی مدارس کشور در این زمینه طرح‌هایی را در دست اجرا دارد و مدارس را بر اساس الگوهای مشخص، به سه دسته نوسازی کامل، بازسازی و ایمن‌سازی تقسیم کرده است.

وی افزود: از خیرین مدرسه‌ساز نیز انتظار داریم علاوه بر ساخت مدارس جدید، در پروژه‌های بازسازی مدارس دولتی در مناطق محروم و نقاط کم‌برخوردار کشور مشارکت کنند که این اقدام می‌تواند نقش موثری در افزایش ایمنی و پایداری مدارس ایفا کند.

خاموش‌کننده‌های آتش‌نشانی باید در شهریورماه شارژ و کنترل شوند

مرشددوست در ادامه با اشاره به اهمیت تجهیزات ایمنی در مدارس، اظهار کرد: اکنون در اولین ماه سال تحصیلی هستیم و زمان مناسبی برای بررسی و به‌روزرسانی تجهیزات ایمنی مدارس است. مهم‌ترین ابزار ایمنی در مدارس خاموش‌کننده‌های آتش‌نشانی هستند که باید سالانه و ترجیحاً در شهریورماه شارژ و کنترل شوند تا در مواقع ضروری قابل استفاده باشند.

خطر استفاده از خاموش‌کننده‌های فاقد برچسب

به گفته وی، استفاده از خاموش‌کننده‌هایی که فاقد برچسب مشخصات یا تاریخ شارژ معتبر هستند، خطرناک است و باید از وجود چنین تجهیزات ناقصی در مدارس جلوگیری شود. ضمن اینکه آموزش استفاده از این تجهیزات نیز اهمیت ویژه‌ای دارد و سازمان آتش‌نشانی در کنار محتوای آموزشی درس آمادگی دفاعی، دوره‌های آموزشی برای کارکنان و دانش‌آموزان برگزار می‌کند تا با نحوه صحیح استفاده از خاموش‌کننده‌ها آشنا شوند.

اهمیت سامانه‌های اطلاع‌رسانی اضطراری در مدارس

معاون آموزش دانشکده آتش‌نشانی تهران با اشاره به اهمیت سامانه‌های اطلاع‌رسانی اضطراری در مدارس گفت: بلندگوی مرکزی مدرسه باید به گونه‌ای باشد که تمام بخش‌های مدرسه از جمله کلاس‌ها، راهروها و حیاط را پوشش دهد تا در شرایط بحرانی، مدیر یا مسئول ایمنی بتواند به سرعت اطلاع‌رسانی کرده و دانش‌آموزان را با آرامش به نقاط امن از پیش تعیین‌شده هدایت کند.

تابلوی برق اصلی مدارس به صورت منظم مورد بازبینی قرار گیرد

وی در ادامه افزود: در حوزه برق مدارس نیز لازم است تابلوی برق اصلی به صورت منظم مورد بازبینی قرار گیرد. سیم‌کشی‌های اضافی باید حذف شوند و زیر تابلوی برق حتماً از کفپوش عایق سه تا پنج سانتی‌متری استفاده شود تا از خطر برق‌گرفتگی جلوگیری شود.

لزوم آموزش و آگاهی مدیران و کارکنان مدارس از موقعیت شریان‌های حیاتی

مرشددوست با تأکید بر لزوم آگاهی مدیران و کارکنان مدارس از موقعیت شریان‌های حیاتی مانند شیر اصلی گاز، آب و تابلوی برق اظهار کرد: در بسیاری از حوادث مشاهده شده که به دلیل ناآگاهی از محل دقیق این شریان‌ها، حادثه کوچک به بحرانی بزرگ تبدیل شده است. ضروری است مدیران مدارس در این زمینه آموزش ببینند و اقدامات لازم را پیش از بروز حادثه انجام دهند.

وی با بیان اینکه ایمنی مدارس موضوعی چندبُعدی است که تنها با همکاری آموزش‌وپرورش، سازمان نوسازی مدارس، شهرداری‌ها و آتش‌نشانی محقق می‌شود، گفت: ترکیب مقاوم‌سازی سازه، به‌روزرسانی تجهیزات و افزایش آگاهی مدیران و دانش‌آموزان، می‌تواند به شکل قابل توجهی از خسارت‌های احتمالی در زمان وقوع حوادث جلوگیری کند.

مرشددوست در ادامه با اشاره به نقش مهم آبدارخانه در بروز حوادث مدارس، گفت: بیشتر حوادثی که در مدارس رخ می‌دهد، از بخش آبدارخانه آغاز می‌شود. متأسفانه در بسیاری از مدارس تنها یک خروجی گاز برای اجاق یا سماور وجود دارد که با اتصالات غیراستاندارد مانند قطعه برنجی، به دو خروجی تبدیل شده است. این اقدام به ظاهر ساده، اما بسیار خطرناک است و احتمال نشت گاز و بروز حریق را به شدت افزایش می‌دهد.

وی افزود: در برخی موارد نیز دستگیره قطع‌کن گاز یا در دسترس نیست یا به مرور زمان از محل اصلی خود جدا شده است. این وضعیت، به‌ویژه اگر آبدارخانه در مسیر تردد دانش‌آموزان یا راه خروج اضطراری قرار داشته باشد، می‌تواند خطرات جدی ایجاد کند. مدیران مدارس باید در اولین ارزیابی ایمنی خود، وضعیت اتصالات گازی را بررسی و در صورت مشاهده هرگونه تبدیل غیراستاندارد، موضوع را با مسئول تأسیسات در میان بگذارند تا اصلاحات لازم مطابق با استانداردهای اداره گاز انجام شود.

مرشددوست تصریح کرد: در آبدارخانه‌ها باید از دو خروجی گاز استاندارد استفاده شود و محل نصب شیرهای گاز نیز کاملاً مشخص و در دسترس باشد. رعایت نکردن این موارد می‌تواند باعث نشت گاز و در نتیجه وقوع آتش‌سوزی شود.

او در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع مسیرهای خروج اضطراری مدارس اشاره کرد و گفت: مسیرهای خروج اضطراری باید به‌صورت واضح با برچسب‌های سبزرنگ مشخص شوند و به حیاط یا معبر عمومی منتهی شوند. لازم است این مسیرها با همکاری معلمان و ناظمان، به‌طور منظم با دانش‌آموزان تمرین شوند تا در شرایط اضطراری، دانش‌آموزان بدانند چگونه با آرامش و طبق هدایت صوتی از طریق بلندگوی مدرسه به نقاط امن هدایت شوند.

معاون آموزش دانشکده آتش‌نشانی تهران با تأکید بر اهمیت مدیریت ایمنی در مدارس اظهار کرد: مدیریت ایمنی صرفاً به عهده مدیر یا مسئول خدمات نیست؛ والدین، معلمان و ناظمان نیز باید در این فرآیند نقش فعال داشته باشند. مدیر مدرسه لازم است در ابتدای سال تحصیلی جلسات هم‌اندیشی با کارکنان برگزار کند تا در خصوص سناریوهای مختلف مانند قطع برق، نشت گاز یا وقوع آتش‌سوزی در مجاورت مدرسه تصمیم‌گیری شود. این هماهنگی‌ها باعث می‌شود در صورت وقوع حادثه، واکنش‌ها سریع، کنترل‌شده و مؤثر باشد.

اهمیت شناخت ویژگی‌های رفتاری دانش‌آموزان در مدیریت بحران

مرشددوست با اشاره به اهمیت شناخت ویژگی‌های رفتاری دانش‌آموزان در مدیریت بحران، گفت: برخی دانش‌آموزان هیجان‌پذیرتر هستند و ممکن است در شرایط اضطراری رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی نشان دهند. ناظمان و معلمان باید این دانش‌آموزان را شناسایی کرده و در زمان وقوع حادثه کنترل بیشتری بر آن‌ها داشته باشند. در مقابل، دانش‌آموزانی که آرام‌ترند یا مشکلات جسمی دارند نیز نیازمند توجه ویژه هستند تا در فرآیند تخلیه اضطراری آسیب نبینند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: ایمنی مدارس موضوعی پویا و مداوم است. بازدیدهای دوره‌ای از تأسیسات، کنترل تجهیزات ایمنی، تمرین‌های منظم تخلیه و استفاده از ظرفیت خیرین و نهادهای محلی برای اصلاح نقاط پرخطر، از جمله اقداماتی است که باید در طول سال تحصیلی به طور مستمر دنبال شود.

*