چرا توافق امنیتی سوریه و اسرائیل در نیویورک امضا نشد؟

درحالی که پیش‌بینی می‌شد سوریه و رژیم صهیونیستی در حاشیه نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل توافق امنیتی را با نظارت آمریکا امضا کنند، این توافق همچنان با موانع پیچیده‌ای روبه‌رو است.

به گزارش ایسنا، پیش‌بینی می‌شد که سوریه و رژیم صهیونیستی در حاشیه نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل طی ماه میلادی کنونی توافق امنیتی را با نظارت آمریکا امضا کنند.

طبق گزارش الجزیره، بیانیه سه جانبه سوریه، اردن و آمریکا درباره نقشه راهی برای حل بحران استان السویداء در سوریه قبل از نشست‌های نیویورک این پیش‌بینی را تقویت می‌کرد. به نظر می‌رسید که این مسئله مانع اصلی در مقابل امضای توافق بین سوریه و رژیم صهیونیستی را از بین می‌برد اما با این حال توافق در نیویورک امضا نشد.

خبرگزاری رویترز گزارش داد مذاکرات درباره این توافق در لحظات آخر به دلیل مطرح شدن درخواست مجدد اسرائیل برای ایجاد گذرگاه انسانی به السویداء با مشکل مواجه شد. هرچند که «توماس باراک» فرستاده آمریکا به سوریه و لبنان بعدا در مصاحبه با الجزیره شکست توافق در لحظات آخر را تکذیب کرد.

صرف نظر از دلایلی که همچنان مانع امضای این توافق می‌شود مشخص است که موانع همچنان وجود دارد. به رغم موافقت اولیه سوریه با درخواست‌های رژیم صهیونیستی درباره خلع سلاح منطقه جنوب دمشق سرنوشت مناطقی که این رژیم بعد از سقوط نظام سابق اشغال کرده به ویژه ارتفاعات استراتژیک جبل الشیخ همچنان مبهم است.

«یسرائیل کاتس» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی بر ماندن ارتش این رژیم در ارتفاعات جبل الشیخ تاکید کرده است. با این حال اظهارات «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی در نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل درباره امکان امضای توافقی با سوریه در راستای احترام به حاکمیت این کشور، تضمین امنیت اسرائیل و حمایت از دروزی‌ها در جنوب اشاره می‌کرد. این مسئله نشان دهنده ادامه پیچیدگی‌هایی است که توافق با آن مواجه است.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد اظهارات نتانیاهو درباره توافقی که به حاکمیت سوریه احترام بگذارد با خواسته‌های اسرائیل درباره حضور در ارتفاعات جبل الشیخ و ایجاد ممنوعیت پرواز برای جنگنده‌های سوریه در برخی مناطق جنوب به ویژه استان السویداء با این مسئله متناقض است.

از سوی دیگر ایده گذرگاه انسانی اسرائیل برای استان السویداء و حمایت از دروزی‌ها اصل حاکمیت سوریه را تضعیف کرده و مداخله طولانی مدت اسرائیل در روابط بین دروزی‌ها و دمشق را تقویت می‌کند.

همچنین فرض موافقت آمریکا با نقشه راه السویداء که مورد قبول رژیم صهیونیستی باشد کاملا دقیق نیست. به نظر می‌رسد که هدف از مطرح شدن گذرگاه انسانی تضمین ادامه نفوذ اسرائیل در السویداء حتی بعد از امضای توافق امنیتی با سوریه و تقویت اصول پروژه حکومت خودگردان دروزی‌ها در آینده است.

مخالفت سوریه با خواسته گذرگاه انسانی تنها به دلیل مغایرت آن با اصل حاکمیت سوریه و تهدید به ایجاد نظام سیاسی و اداری ویژه برای استان السویداء تحت حمایت اسرائیل نیست. بلکه به این دلیل است که راه را برای خطرات ایجاد نهادهای طایفه‌ای در سوریه به قیمت از دست رفتن وحدت سیاسی آن باز می‌کند.

قبول این رویکرد که رژیم صهیونیستی برای تحمیل آن تلاش می‌کند تلاش‌های نیروهای دموکراتیک سوریه برای حفظ حکومت خودگردان کردی در شمال شرق سوریه را تقویت می‌کند و در دراز مدت احتمالا خواسته‌های مشابهی در منطقه ساحل برای ایجاد حکومت خودگردان علوی‌ها ظاهر می‌شود.

علاوه بر این چنین طرح‌هایی مورد قبول بخش گسترده‌ای از سوری‌ها که برای حفظ وحدت کشور تلاش می‌کنند، نیست. قبول این طرح همچنین مشروعیت داخلی حکومت «ابومحمد الجولانی» سرکرده تحریر الشام و رئیس موقت سوریه را بین می‌برد و به صورت واضح با نگرانی‌های ترکیه درباره ایجاد منطقه خودگردان کردها در شمال مغایرت دارد. حتی در زمانی که بلندپروازی‌های رژیم صهیونیستی در جنوب سوریه تهدیدی برای وحدت سوریه است، این مسئله همچنین تناقض آشکاری را بین چشم اندازهای تل‌آویو و آنکارا برای آینده سوریه به عنوان یک کشور متحد منعکس می‌کند.

هشدار «هاکان فیدان» وزیر خارجه ترکیه نسبت به احتمال عملیات نظامی رژیم صهیونیستی در جنوب سوریه نگرانی آنکارا نسبت به تلاش‌های رژیم صهیونیستی برای تحمیل تدابیر میدانی همسو با تلاش‌های سلطه جویانه این رژیم در سوریه و ایجاد وضعیت خاص برای دروزی‌ها در السویداء را نشان می‌دهد.

با این حال مانع اصلی در مقابل بلند پروازی‌های رژیم صهیونیستی موضع آمریکا است که همچنان به صورت علنی بر حمایت خود از وحدت سوریه تاکید می‌کند و مشارکت تمام گروه‌های سوریه در دولت فراگیر را ترجیح می‌دهد. این موضع به سه مسئله اصلی برمی‌گردد که عبارتند از:

اول ایجاد پروژه‌های حکومت خودگردان یا فدرالی در سوریه احتمالا منجر به جنگ داخلی می‌شود.

دوم این پروژه‌ها مانع تلاش‌های واشنگتن برای کشاندن سوریه به توافق‌های صلح با رژیم صهیونیستی در آینده می‌شود.

سوم همسویی آمریکا با پروژه‌های حکومت خودگردان احتمالا منجر به برخورد خطرناک بین دو هم‌پیمان مهم آمریکا یعنی اسرائیل و ترکیه می‌شود.

برخورد آمریکا با پرونده‌های السویداء و نیروهای دموکراتیک سوریه عامل سرنوشت سازی در مشخص کردن آینده سوریه متحد و مدیریت تناقض واضح بین منافع ترکیه و رژیم صهیونیستی در سوریه است اما نشانه‌هایی که دولت دونالد ترامپ در این راستا آشکار کرده نگران کننده است از یک سو «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه و «دونالد ترامپ» ۲۵ سپتامبر در کاخ سفید دیدار کردند و این دیدار آنها نشان دهنده تمایل دو طرف برای ایجاد سیاست واضح جهت حمایت از تمامیت ارضی سوریه و نهاد سیاسی آن است.

از سوی دیگر همچنان آمریکا در اعمال نفوذ خود بر رژیم صهیونیستی برای امضای توافق امنیتی با سوریه که وحدت آن را حفظ کند و فشار بر نیروهای دموکراتیک سوریه برای ملحق شدن به دولت سوریه تردید دارد.

*