چرا آمریکا با چین برای خرید نفت روسیه مانند هند رفتار نکرد؟

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین، تهدید کرده است که تحریم‌های جدیدی علیه روسیه و تحریم‌های ثانویه علیه کشورهایی که نفت خام مسکو را خریداری می‌کنند، اعمال خواهد کرد.

به گزارش ایسنا، در حالی که ترامپ اوایل ماه میلادی جاری با اشاره به ادامه واردات نفت روسیه توسط هند، تعرفه اضافی ۲۵ درصدی بر کالاهای هند اعمال کرد و مجموع این تعرفه را به ۵۰ درصد رساند، اما اقدامات تنبیهی مشابهی را علیه چین که بزرگترین خریدار انرژی روسیه به شمار می‌رود، انجام نداده است. بنابراین، چرا دولت ترامپ هند را برای توقف خرید نفت روسیه تحت فشار قرار داده است، در حالی که اقدام کمی علیه چین انجام می‌دهد؟

چه کسی نفت روسیه را می‌خرد و ترامپ چگونه می‌خواهد از این امر جلوگیری کند؟

داده‌های گمرک چین نشان می‌دهد که پکن به عنوان بزرگترین خریدار نفت روسیه، سال گذشته، ۱۰۹ میلیون تن از این محصول را وارد کرده است که تقریبا معادل ۲۰ درصد از کل واردات انرژی بود. در مقابل، هند ۸۸ میلیون تن نفت روسیه در سال ۲۰۲۴ وارد کرد.

گفته می‌شود که قانون‌گذاران هر دو حزب حاکم در آمریکا، در تلاش برای تصویب لایحه‌ای به نام قانون ۲۰۲۵ تحریم روسیه هستند که هر کشوری را که نفت و گاز طبیعی روسیه را خریداری می‌کند، هدف قرار می‌دهد. این لایحه به ترامپ اختیار می‌دهد تا ۵۰۰ درصد تعرفه علیه کشورهایی که به نظر می‌رسد به روسیه کمک می‌کنند، اعمال کند. طبق گزارش‌ها، سناتورهای آمریکایی منتظر تائید ترامپ برای بررسی این لایحه هستند.

ترامپ چه دلایلی برای عدم اعمال تعرفه‌های جدید علیه چین ارائه کرده است؟

ترامپ در ۱۵ اوت (۲۴ مرداد) در پاسخ به این سوال فاکس نیوز که آیا پس از عدم توافق او و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، بر سر آتش‌بس روسیه و اوکراین در آلاسکا در هفته گذشته، تحریم‌های ثانویه علیه پکن را در نظر دارد، گفت: «خب، به دلیل اتفاقی که امروز افتاد، فکر می‌کنم لازم نیست در مورد آن فکر کنم. حالا، ممکن است مجبور شوم دو یا سه هفته دیگر یا همین حدود، در مورد آن فکر کنم، اما الان لازم نیست در مورد آن فکر کنیم.»

ناظران تصور می‌کنند که ترامپ در حال خرید زمان است تا مذاکرات در مورد یک معامله تجاری گسترده که شامل مواد معدنی کمیاب نیز می‌شود را آغاز کند.

عناصر خاکی کمیاب گروهی از ۱۷ عنصر ضروری برای صنایع تولیدی متعدد، از قطعات خودرو گرفته تا انرژی پاک و فناوری نظامی هستند.

چین مدت‌هاست که بر استخراج و فرآوری مواد معدنی کمیاب تسلط دارد. از آنجا که بسیاری از صنایع آمریکا به شدت به مواد معدنی چینی وابسته هستند، این مواد همچنان موضوع اصلی در مذاکرات تجاری جاری هستند.

ترامپ دلایل دیگری برای آسان‌تر کردن شرایط برای چین نسبت به هند دارد. درست زمانی که خرده‌فروشان آمریکایی قبل از تعطیلات کریسمس دسامبر، موجودی کالاهای چینی را افزایش می‌دهند، رئیس‌جمهور آمریکا مشتاق است از افزایش تعرفه‌ها جلوگیری کند،

به نوبه خود، ترامپ در هفته‌های اخیر گام‌هایی برای کاهش تنش‌های تجاری برداشته است. اوایل ماه جاری، آمریکا برخی از محدودیت‌های صادراتی خود بر نیمه‌رساناهای پیشرفته که یکی از خواسته‌های کلیدی چین بود را کاهش داد.

ترامپ در ۱۱ اوت (۲۰ مرداد) به شرکت آمریکایی انویدیا اجازه داد تا تراشه‌های پیشرفته به چین بفروشد. با این حال، این غول فناوری مجبور است ۱۵ درصد از فروش خود در چین را به دولت فدرال بپردازد. ترامپ پیش از این این توافق را ممنوع کرده بود.

اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، روز سه‌شنبه در گفتگو با شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی از تصمیم واشنگتن برای عدم اعمال تحریم‌های ثانویه علیه چین دفاع کرد و گفت پکن قبل از جنگ اوکراین ۱۳ درصد از نفت روسیه را خریداری می‌کرد که اکنون به ۱۶ درصد افزایش یافته است. وی گفت: بنابراین، چین منابع تامین نفت متنوعی دارد. وی افزود: چین درگیر نوعی «آربیتراژ» که هند انجام می‌دهد، نشده است.

اما بسنت هند را به «سودجویی» متهم کرد. وی خاطرنشان کرد که قبل از جنگ اوکراین، واردات نفت روسیه توسط هند کمتر از یک درصد بود. اما اکنون، به گمان من، این رقم به ۴۲ درصد رسیده است.» او به شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی گفت: این چیزی است که من آن را آربیتراژ هندی می‌نامم. خرید نفت ارزان روسیه و فروش مجدد آن به عنوان محصول. برخی از ثروتمندترین خانواده‌های هند ۱۶ میلیارد دلار سود اضافی به دست آورده‌اند. پیتر ناوارو، مشاور تجاری کاخ سفید، روز دوشنبه، دومین مقام ارشد دولت ترامپ شد که هند را به تامین مالی جنگ روسیه در اوکراین متهم کرد. اوایل این ماه، استیون میلر، معاون رئیس ستاد کاخ سفید، گفت که خرید نفت خام روسیه توسط دهلی‌نو، قابل قبول نیست.

مقامات دیگر چه گفته‌اند؟

در ۱۲ آگوست، جی دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، از بیان اینکه آیا ترامپ مانند هفته گذشته که واشنگتن تعرفه ۲۵ درصدی اضافی بر واردات هند به دلیل ادامه خرید نفت روسیه اعلام کرد، علیه پکن اقدام خواهد کرد یا خیر، خودداری کرد.

ونس گفت: رئیس‌جمهور گفت که در حال فکر کردن به این موضوع است، اما هیچ تصمیم قطعی نگرفته است. مسئله چین کمی پیچیده‌تر است، زیرا رابطه ما با چین، فقط بر بسیاری از چیزهای دیگر که هیچ ارتباطی با وضعیت روسیه ندارند، تاثیر می‌گذارد.

مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، اوایل هفته جاری، هشدار داد که اگر واشنگتن تحریم‌های ثانویه را علیه چین به دلیل پالایش نفت روسیه اعمال کند، قیمت انرژی می‌تواند افزایش یابد. روبیو روز دوشنبه در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز گفت: اگر تحریم‌های ثانویه را علیه کشوری اعمال کنید، فرض کنید قرار است فروش نفت روسیه به چین را متوقف کنید. خب، چین فقط آن نفت را پالایش می‌کند. آن نفت سپس به بازار جهانی فروخته می‌شود و هر کسی که آن نفت را می‌خرد، هزینه بیشتری برای آن پرداخت خواهد کرد.

در همین حال، سفارت پکن در واشنگتن اعلام کرد که تجارت چین با روسیه در چارچوب قوانین بین‌المللی قرار می‌گیرد. لیو پنگیو، سخنگوی سفارت، در ۶ ژوئیه گفت: جامعه بین‌المللی، از جمله چین، همکاری عادی با روسیه را در چارچوب قوانین بین‌المللی انجام داده است.

افزایش تعرفه‌ها چه تاثیری بر اقتصاد آمریکا و چین خواهد داشت؟

توافق آتش‌بس در اوکراین که به کاهش تحریم‌ها علیه روسیه منتهی می‌شود، ثبات بیشتری را برای نظام بین‌المللی و رونقی برای اقتصاد چین به ارمغان خواهد آورد، به ویژه پس از داده‌های اقتصادی ضعیف اخیر در ژوئیه. ماه گذشته، اقتصاد چین با کاهش فعالیت کارخانه‌ها، سرمایه‌گذاری و خرده‌فروشی نسبت به ژوئن، کند شد و این نشان می‌دهد که پیامدهای تعرفه‌های ترامپ، اقتصاد شماره دو جهان را تحت الشعاع قرار داده است. نرخ بیکاری جوانان چین در ژوئیه به بالاترین سطح خود در ۱۱ ماه گذشته رسید، زیرا نرخ بیکاری شهری برای گروه سنی ۱۶ تا ۲۴ سال، به استثنای دانشجویان، از ۱۴.۵ درصد در ژوئن، به ۱۷.۸ درصد افزایش یافت.

آلیسیا گارسیا هررو، اقتصاددان ارشد آسیا و اقیانوسیه در ناتیکسیس در هنگ کنگ، به الجزیره گفت: شکاف‌ها در اقتصاد چین شروع به نمایان شدن کرده‌اند و تصویر کلی خوب نیست.

با این حال، او گفت که بانک‌ها و شرکت‌های چینی مدت‌هاست که برای احتمال تحریم‌های ثانویه آماده می‌شوند. آنها از قبل در دولت جو بایدن نگران این موضوع بوده‌اند. در سال‌های اخیر، پکن تلاش‌های خود را برای تنوع بخشیدن به مسیرهای تجاری و ساخت تعداد بیشتری از محصولات استراتژیک در داخل کشور افزایش داده است و این امر باعث می‌شود که اقتصاد چین به سختی از طریق تحریم‌های سنگین یا ثانویه سرکوب شود.

گارسیا هررو گفت: «واضح است که با توجه به سطح بالای واردات کالا از چین به آمریکا، تعرفه‌های بالاتر نیز تورم را برای مصرف‌کنندگان آمریکایی افزایش می‌دهد.»

کسری تجاری آمریکا با چین، سال گذشته، ۲۹۵.۴ میلیارد دلار بود که رشد ۵.۸ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد.

وضعیت فعلی تجارت آمریکا و چین چگونه است؟

آمریکا و چین در ۱۲ اوت (۲۱ مرداد) توقف تعرفه‌های موجود را به مدت ۹۰ روز تمدید کردند و از یک جنگ تجاری تمام‌عیار جلوگیری کردند. با این تمدید، اعمال تعرفه‌های بالاتر آمریکا علیه چین تا ۱۰ نوامبر به حالت تعلیق درآمد و سایر عناصر آتش‌بس همچنان پابرجا بود.

دو طرف در ۱۱ مه با اولین توقف تعرفه‌های خود موافقت کردند. در ماه آوریل، چین با تعرفه ۱۴۵ درصدی آمریکا مواجه شد و به نوبه خود، تعرفه متقابل ۱۲۵ درصدی علیه برای واردات کالاهای آمریکایی اعمال کرد؛ نرخ‌هایی که معادل یک تحریم تجاری مجازی میان این دو کشور بود.

طبق داده‌های اداره سرشماری آمریکا، تعرفه‌های بالا باعث شد کسری تجاری آمریکا با چین در ماه ژوئن به کمترین سطح خود از سال ۲۰۰۴ برسد. کسری تجاری آمریکا با چین از مارس تا اوت، ۲۲.۲ میلیارد دلار کاهش یافت. این رقم نسبت به سال قبل ۷۰ درصد کاهش یافته است. اما آتش‌بس تعرفه‌ای که در ماه مه در ژنو، سوئیس، مورد توافق قرار گرفت، با کاهش موقت تعرفه‌های آمریکا بر واردات چین به ۳۰ درصد، در حالی که عوارض چین بر صادرات آمریکا به ۱۰ درصد کاهش یافت، از شدت تنش‌ها کاست. پکن همچنین موافقت کرد که صادرات برخی از عناصر خاکی کمیاب را از سر بگیرد.

بر اساس گزارش شبکه الجزیره، گارسیا هررو گفت: «فکر می‌کنم به زودی نوعی توافق تجاری حاصل خواهد شد. هیچ چیز چشمگیری در کار نیست، زیرا سطح اعتماد در هر دو طرف پایین است. اما آمریکا و چین هر دو به اخبار مثبت نیاز دارند، در غیر این صورت با موانع اقتصادی روبرو خواهند شد.

*