چرا گرد و خاک تابستانه بیشتر شده است؟

مدیرکل محیط زیست استان تهران گفت: سال گذشته یکی از سال‌های خشک محسوب می‌شد و بارش اندکی در دشت‌ها رخ داد که خشک‌شدن آن‌ها در نهایت به تشدید گرد و غبار در سال جاری منجر شده است.

حسن عباس نژاد در گفت‌وگو با ایسنا، وظایف قانونی اداره کل محیط زیست استان تهران حین، قبل و بعد از وقوع گرد و خاک را شرح داد و اظهار کرد: پدیده گرد و غبار در زمره پدیده‌های بحرانی قرار دارد. تشخیص وقوع آن برعهده سازمان هواشناسی است که پیش‌آگاهی‌ها را اعلام می‌کند. پس از ارایه پیش‌آگاهی سازمان هواشناسی، سازمان حفاظت محیط زیست بر اساس وظیفه ذاتی‌ خود کیفیت هوا را به کارگروه کاهش آلودگی هوا اعلام می‌کند. با درخواست سازمان محیط زیست، مدیریت بحران استان وارد عمل و جلسه کارگروه مدیریت گرد و غبار با حضور معاون استاندار یا مدیرکل مدیریت بحران استان و نمایندگان سایر دستگاه‌ها تشکیل می‌شود.

مدیرکل محیط زیست استان تهران اضافه کرد: در این جلسه درباره نحوه مدیریت و برنامه‌ریزی برای کاهش گرد و غبار تصمیم‌گیری می‌شود و دستگاه‌های مختلف نظرات تخصصی خود را ارائه می‌دهند. سازمان حفاظت محیط زیست هم در این میان نقش ناظر را ایفا می‌کند و بر اجرای مصوبات نظارت دارد.

وی که دبیر کارگروه مدیریت مواقع اضطرار وقوع پدیده گرد و غبار استان تهران است، در خصوص اقدامات انجام شده برای خیزش گرد و خاک به تهران گفت:‌ استان تهران نیز همانند بسیاری دیگر از مناطق کشور تحت تأثیر پدیده گرد و غبار قرار گرفته است. شب دوشنبه (۱۵ تیرماه) به‌دلیل نفوذ توده متراکم گرد و خاک، ذرات معلق در هوا با افزایش شدید به‌ویژه در شهرهای غرب و جنوب غرب تهران مواجه شد که پایش دستگاه‌ها نشان داد کیفیت هوا به‌شدت افت‌ کرده است.

عباس نژاد ادامه داد: منشأ اصلی این آلودگی، کانون‌های گرد و غبار محلی در اطراف تهران بودند. فعالیت‌های صنعتی و معدنی، دشت الله‌آباد و تالاب صالحیه که متأسفانه به‌دلیل خشکسالی‌های شدید سال‌های اخیر، به‌ویژه سال گذشته خشک شده‌اند، اکنون از کانون‌های اصلی گرد و غبار استان تهران به شمار می‌روند.

وی ادامه داد: صبح روز گذشته (۱۶ تیرماه) به دستور استاندار جلسه فوق‌العاده کارگروه گرد و غبار در استانداری تهران تشکیل و تصمیم‌های مهمی برای کنترل شرایط گرفته شد. از جمله این‌که فعالیت معادن شن و ماسه به‌ویژه در اطراف تهران و شهرستان‌های همجوار متوقف شد همچنین به برخی واحدهای صنعتی که احتمال ایجاد آلودگی داشتند، با هماهنگی سازمان صمت اخطارهای لازم داده شد و به‌طور موقت از فعالیت آن‌ها جلوگیری شد تا شرایط به وضعیت پایدارتری برسد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران در پاسخ به پرسشی در خصوص احتمال تداوم این شرایط تا پایان فصل تابستان نیز گفت:‌ متأسفانه در حال حاضر عامل اصلی پدیده گرد و غبار، کانون‌های فعال در اطراف استان هستند. بخش عمده‌ای از گرد و غبار استان تهران منشأ خارجی ندارد بلکه مربوط به کانون‌هایی در اطراف استان است. این کانون‌ها، شامل تالاب‌های خشک‌شده و دشت‌هایی هستند که طی سالیان گذشته دچار بحران کم‌آبی شده‌اند و اکنون شرایط مطلوبی ندارند.

عباس نژاد برنامه‌های بلندمدت مقابله با گرد و غبار استان تهران را تشریح کرد و گفت: در کنار اقدامات فوری مانند توقف فعالیت واحدهای صنفی آلاینده، برنامه‌های بلندمدت نیز با همکاری دستگاه‌های مختلف در حال اجراست. کانون‌های گرد و غبار شناسایی شده و فرآیند احیا و بازسازی این مناطق با همکاری نهادهای متولی از جمله منابع طبیعی کشور آغاز شده است همچنین به منظور توسعه پوشش گیاهی، کاشت درختان و افزایش فضای سبز برای مقابله با فرسایش بادی در دستور کار قرار گرفته است. استاندار شخصاً پیگیر اجرای این برنامه‌هاست و دستگاه‌هایی مانند سازمان منابع طبیعی، سازمان آب منطقه‌ای و سایر نهادها نیز در این طرح‌ها مشارکت دارند.

مدیرکل محیط زیست استان تهران در خصوص عدم تصمیم‌گیری برای تعطیلی ادارات یا مدارس تهران در پی خیزش گرد و خاک نیز گفت: هشدارهای لازم از پیش صادر شده بود و آمادگی‌های اولیه وجود داشت. در خصوص تصمیم‌گیری برای تعطیلی باید گفت که شاخص لحظه‌ای مد نظر نیست و در صورت پایداری شرایط جوی برای تعطیلی تصمیم‌گیری می شود. براساس پیش‌بینی‌های هواشناسی، انتظار می‌رفت که از صبح روز گذشته میزان آلودگی کاهش یابد. به همین دلیل، تصمیمی در خصوص تعطیلی اتخاذ نشد.

وی در ادامه گفت: کیفیت هوا روز گذشته برای گروه‌های حساس ناسالم بود و توصیه‌ها و هشدارهای لازم به‌صورت عمومی از سوی دستگاه‌های مسئول منتشر شد و از شهروندان به‌ویژه گروه‌های حساس درخواست شد تا در فضای باز تردد نکنند.

عباس نژاد درباره بازه زمانی شناسایی کانون‌های گرد و غبار اطراف تهران گفت: سازمان محیط زیست سال‌هاست روی این موضوع کار می‌کند. کمیته ملی مقابله با گرد و غبار نیز با هدف شناسایی این کانون‌ها و ارائه راهکارهای عملیاتی برای مدیریت آن‌ها تشکیل شده است. کانون‌های اطراف تهران سال‌ها پیش شناسایی شده‌اند و برنامه‌ریزی برای کنترل آن‌ها همزمان آغاز شده و کارهای اصلاح آن در حال انجام است.

وی پاسخ به این پرسش که چرا با وجود شناسایی کانون‌ها نسبت به جلوگیری از اثر آن اقدام موثری صورت نگرفته است، گفت:‌ اصلاح، احیا و بازسازی محیط زیست یک فرآیند تدریجی و بلندمدت است. نمی‌توان انتظار داشت تخریب‌هایی که در طول ۲۰ سال ایجاد شده‌اند، در مدت دو یا سه سال به‌طور کامل جبران شوند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران درباره تشدید شاخص‌های آلودگی نسبت به سال گذشته اظهارکرد: متأسفانه سال گذشته یکی از سال‌های خشک محسوب می‌شد و میزان بارندگی بسیار کاهش یافت و بارش اندکی در دشت‌ها رخ داد که خشک‌شدن آن‌ها در نهایت به تشدید گرد و غبار در سال جاری منجر شد.

عباس نژاد در پایان در پاسخ به این پرسش که با توجه به خشکسالی سال جاری آیا میزان گرد و خاک در سال بعد نیز افزایش پیدا خواهد کرد، گفت: در این خصوص سازمان هواشناسی باید نظر بدهد اما انجام اقدامات پیشگیرانه به‌طور قطع لازم است.

*