اشتراک‌گذاری خاک ماه با همه، جز ناسا!

چین نمونه‌های با ارزش خاک ماه را که به زمین آورده است، با شرکای بین‌المللی خود به اشتراک می‌گذارد؛ اما ناسا نمی‌تواند بخشی از آن باشد، چرا که وضع یک قانون در سال ۲۰۱۱ مانع از همکاری بیشتر بین ناسا و برنامه فضایی چین می‌شود.

به گزارش ایسنا، نمونه‌های گرانبهای خاک و سنگ ماه که توسط ماموریت «چانگ‌ای ۵»(Chang'e ۵) چین در سال ۲۰۲۰ به زمین آورده شد، سرانجام با محققان بین‌المللی به اشتراک گذاشته شد؛ اما وضع یک قانون در ایالات متحده مبنی بر محدودیت همکاری فضایی چین و آمریکا، دریافت این مواد را برای دانشمندان مستقر در ایالات متحده دشوار کرده است.

به نقل از اسپیس، در اوایل ماه مه ۲۰۲۵، ماهش آناند(Mahesh Anand)، سیاره‌شناس بریتانیایی از دانشگاه آزاد در میلتون کینز(Milton Keynes)، به چین سفر کرد تا ۶۰ میلی‌گرم از نمونه ۱۷۳۱ گرمی خاک ماه را قرض کند. دانشمندان سایر نقاط اروپا و همچنین اتیوپی، روسیه و ایالات متحده نیز در حال دریافت نمونه هستند.

در کشورهای دیگر، نهادهای تأمین مالی دولتی برای تجزیه و تحلیل این نمونه‌های امانت‌ داده شده هزینه می‌کنند، اما ناسا از تأمین مالی محققان مستقر در ایالات متحده برای انجام این کار منع شده است.

بنابراین تیموتی گلاچ(Timothy Glotch)، تنها سیاره‌شناس آمریکایی که نمونه‌ای از این مواد را دریافت کرده است، باید به شکل خصوصی توسط موسسه خودش (دانشگاه استونی بروک(Stony Brook) در نیویورک)، تامین مالی می‌شد.

این به دلیل قانونی است که در سال ۲۰۱۱ به نام «اصلاحیه ولف»(Wolf Amendment) تصویب شد. این قانون به خاطر نام فرانک ولف(Frank Wolf)، سناتور جمهوری خواهی که برای تصویب این قانون تلاش کرد، به عنوان اصلاحیه‌ای در بودجه فدرال سال ۲۰۱۱ درج شد و همکاری دوجانبه بین ناسا و دانشمندانی که بودجه آنها را تامین می‌کند با اداره ملی فضایی چین(CNSA) و دانشمندان چینی را ممنوع می‌کند.

هدف آمریکا از وضع این قانون این است که مانع از دستیابی دانشمندان دولت چین به دانش فناوری‌های فضایی آمریکا شود، چرا که دولت ایالات متحده نگران است که چین علیه این کشور از آنها استفاده نظامی کند.

به نظر می‌رسد «اصلاحیه ولف» برخلاف روش قدیمی انجام کارها باشد. علم اغلب پل ارتباطی بین کشورهای مخالف بوده است. در طول جنگ سرد، جست‌وجوی هوش فرازمینی(SETI) پروژه‌ای بود که دانشمندان ایالات متحده و شوروی با هم روی آن کار کردند، از جمله کنفرانس معروفی که در سال ۱۹۷۱ در اتحاد جماهیر شوروی برگزار شد. نمونه دیگر، قرار ملاقات آپولو-سایوز در سال ۱۹۷۵ بود، زمانی که فضانوردان آمریکایی و روسی در فضا با هم دست دادند. با این حال، «اصلاحیه ولف» از انجام همکاری‌های مشابه علوم فضایی بین دولت‌های ایالات متحده و چین بدون تأیید کنگره آمریکا جلوگیری می‌کند.

البته این قانون نمی‌تواند برای «گلاچ» دردسرساز شود و وی هم اکنون با گروه تحقیقاتی‌ خود شامل دانشمندان دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو و دانشگاه هنگ کنگ در حال مطالعه خاک و سنگ ماه است.

اجازه دادن به محققان آمریکایی برای دسترسی به نمونه‌های «چانگ‌ای ۵» مهم است، زیرا به آنها اجازه می‌دهد تا مقایسه مستقیمی بین نمونه‌های قمری دوران آپولو و این نمونه‌های تازه در همان آزمایشگاه انجام دهند.

«گلاچ» قصد دارد خواص حرارتی نمونه چینی را با گرم کردن آن آزمایش کند و سپس آن را با نقشه‌های حرارتی ماه مقایسه کند تا درک بیشتری از ترکیب مناطق مختلف ماه بر اساس نحوه گرم شدن و سرد شدن آنها در نور خورشید دریابد.

نمونه چینی‌ها از ماه توسط فضاپیمای چینی از منطقه ای موسوم به Mons Rümker در ماه که یک منطقه آتشفشانی باستانی است، برداشته شده است.

محققان با مقایسه مستقیم نمونه‌های آپولو که از مکان‌های مختلف روی ماه برداشته شده و نمونه «چانگ‌ای ۵»، امیدوارند که بینش بیشتری در مورد آتشفشانی که این نمونه‌ها را در وهله اول ایجاد کرده است، به دست آورد.

دانشمندان چینی قبلاً کشف کرده‌اند که مواد بازالتی موجود در نمونه «چانگ‌ای ۵» به میزان قابل توجهی جوان‌تر از نمونه‌های آتشفشانی جمع‌آوری‌شده توسط آپولو با عمر چند میلیارد سال است. این به ما می‌گوید که ماه برای مدت طولانی‌تر از آنچه دانشمندان تصور می‌کردند از نظر آتشفشانی فعال بوده است (شاید تا همین ۱۲۰ میلیون سال پیش).

در عین حال، محققان در بریتانیا، مقداری از نمونه ۶۰ میلی گرمی خود را تا دمای ۱۴۰۰ درجه سانتیگراد گرم می‌کنند تا گازهای نجیب مانند آرگون و کریپتون و همچنین کربن، نیتروژن و اکسیژن را استخراج کنند و اطلاعات بیشتری درباره تاریخچه این عناصر در منظومه شمسی ارائه کنند.

*