4 راهکار افزایش عزت نفس کودکان بیش فعال

ساعت 10 صبح تابستانی است و آفتاب تیرماه مانند یک تکه آهن داغ روی سر همه رژه می‌رود. می‌ایستد با ساعد پرموی‌اش عرق پیشانی را خشک می‌کند و به سایه‌ای پناه می‌برد. این اولین و آخرین شکست زندگی نبوده است.
به گزارش ایسنا، عزت نفس پایین باعث مشکلات زیادی برای‌مان می‌شود و می‌تواند همه‌چیز از شیوه‌ نگرش‌ به زندگی، شغل‌ تا رابطه‌هایمان را تحت‌تأثیر قرار دهد. عزت نفس از جمله خصوصیاتی است که به‌مرور زمان ممکن است دستخوش تغییر شود و امکان آن وجود دارد که به رفتارهایی عادت پیدا کنید که باعث کاهش عزت نفس می‌شوند. عزت ‌نفس و ارزش دادن به شخصیت خود، از نظر اسلام بسیار مهم است؛ چنان‌که هیچ مسلمانی حق ندارد خود را ذلیل دیگران کند. امام صادق(علیه السلام) فرموده است. خداوند اختیار همه کارها را به مؤمن داده، اما این اختیار را به او نداده است که ذلیل شود؛ مگر نشنیده‌ای که خدای تعالی می‌فرماید: عزت از آن خدا و رسولش و مؤمنین است؟ پس، مؤمن عزیز است و ذلیل نیست.
ساعت 10 صبح تابستانی است و آفتاب تیرماه مانند یک تکه آهن داغ روی سر همه رژه می‌رود. می‌ایستد با ساعد پرموی‌اش عرق پیشانی را خشک می‌کند و به سایه‌ای پناه می‌برد. لحظه‌ای درنگ می‌کند. 40 شاید یک عدد نباشد و یک نماد است. پشتش به درآهنی مشکی می‌خورد گرم است. فاصله می‌گیرد و به کتانی مشکی فیکش(ساختگی) نگاه می‌کند. 10 سال است که زندگی فیک(ساختگی) داشته است. تمام شده است. چشم می‌بندد و نفس عمیقی می‌کشد. تی‌شرت مشکی اش به تنش چیسبده است. در کمرش احساس خیسی چندش آوری می‌کند. تازه از ترابی آمده است. بیش فعالی و عدم توجه ام‌افساد شده است. این اولین یا آخرین شکستام نبوده است. دکتر بلند قد سرتا پا مشکی پوشیده است. عینک فلزی به چشم دارد. در راحتی فرو می‌روم. بیش فعالی اولین اختلالم است. دکتر عینکش را جابه جا می‌کند و می‌گوید یکی از مشکلات بیش فعالی نداشتن عزت نفس است. او مرا به دوران کودکی ام می‌برد. کودکی‌ام را می‌بینم. در کلاس نشستم. معلم پای تخته جمع و کسر می‌کند و هر کاری می‌کنم حواسم جمع نمی‌شود. با خود می‌اندیشم باز ریاضی را یاد نمی‌گیرم.غزل جعفری روانشناس بالینی در پاسخ به اینکه یکی از مشکلات آدمی در بزرگسالی کمبود عزت نفس است. کمبود عزت نفس در اختلال بیش فعالی مشاهده می‌شود و راهکار درمان آن در کودکی چیست. چون می‌گوید: پدر و مادرهایی که نگران مسائل و مشکلات بیش فعالی و نقص توجه کودکان بیش فعال هستند، مسأله اعتماد به نفس و عزت نفس پایین کودک‌شان را به شکل یک مشکل حل نشدنی می‌بینند. آنها دائما خودشان را مقصر می‌دانند و در حال سرزنش خود هستند.این موضوع گاهی تا جایی پیش می‌رود که موجب پایین آمدن اعتماد به نفس و عزت نفس پدر و مادر نیز می‌شود. چرا که دائم خودشان را مقصر می‌دانند و احساس شکست می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: کودکی که دارای اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی است، در مدرسه نمرات ضعیفی بگیرد اما در چرخه تعالی، عملکرد خوبی داشته باشد. آینده چنین کودک بیش فعالی روشن است. همچنین ممکن است کودک شما، نمرات بالایی داشته باشند اما ارتباط مناسبی با دیگران نداشته باشد و از دوران کودکی‌اش لذت نبرد. مشخص است که آینده چنین کودکی به روشنی و پرباری کودکان دسته اول نخواهد بود.
پیشنهاد می‌کنیم این چرخه را جدی بگیرید و از آن در زندگی روزمره کودکان بیش فعال استفاده کنید. این روش مطمئن‌ترین راه برای بروز استعدادهای فرزندتان است؛ با این کار به او کمک می‌کنید عزت نفس، اعتماد به نفس، میل، اشتیاق، صمیمی بودن و حتی رفتارهای اخلاقی‌اش رشد کند.
او ادامه می‌دهد: پدر و مادرهایی که کودکان بیش فعال دارند در بسیاری مواقع احساس می‌کنند به کمک و مشاوره حرفه‌ای نیاز دارند.
این برنامه چهار مرحله‌ای به نام «چرخه تعالی» می‌تواند به کودکان دارای اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی ADHD کمک کند. از این برنامه بارها و بارها استفاده شده است، پدر و مادرهای بسیاری این برنامه را به کار برده‌اند و از نتیجه کار راضی بوده‌اند. این طرح به کودکان بیش فعال کمک می‌کند از پس کارهای مختلف در زندگی خود بربیاید.
در این مطلب برنامه ای در چهار مرحله ارائه می‌شود؛ که با آشکار کردن استعدادهای ذاتی کودکان بیش فعال باعث ایجاد پیوندهای عاطفی قوی و ارزشمند می‌شود. این پیوندها به شکل گیری اعتماد به نفس و عزت نفس این کودکان‌ کمک می‌کند.تجربه نشان داده با استفاده از این برنامه، پدر و مادر نیز احساس بهتری به خودشان پیدا می‌کنند. در نهایت سطح سلامت روان و امیدواری در خانواده به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا می‌کند.
غزل جعفری می‌گوید: این برنامه چهار مرحله‌ای به نام «چرخه تعالی» می‌تواند به کودکان دارای اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی ADHD کمک کند. مرحله اول ایجاد عزت نفس در کودکان بیش فعال ایجاد محیطی برای برقراری ارتباط با کودک است. کودکان دارای اختلال کم‌ توجهی – بیش فعالی نمی‌توانند به راحتی ارتباط برقرار کنند. ممکن است امکانات مناسبی داشته باشند اما مهم‌ترین ابزار را ندارند: ارتباط عاطفی با مردم، مکان‌ها و فعالیت‌هایی که دوست دارند! کودکان بیش فعال که می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند؛ وارد دنیایی بزرگتر از دنیای خود می‌شوند. با این کار آنها احساس می‌کنند با آغوش باز پذیرفته شده اند؛ که این احساس از هر چیزی مهم‌تر است.
ارتباط عمیق عاطفی، واکسیناسیونی در برابر ناامیدی است. ویتامینی که موجب رشد مثبت در افراد می‌شود. اسم آن را «ویتامین c دوم» می‌گذاریم؛ مطمئناً کلید رشد هر کودکی، عشق‌ است.عشق چیزی است که باعث می‌شود احساس تعلق در کودکان بیش فعال شکل بگیرد.وقتی می‌گوییم دوران کودکی بچه‌های دارای اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی را به شکلی درست کنید که بتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند. منظور ما ارتباطات اینترنتی مانند تلفن همراه یا پیام ‌رسان‌های مختلف نیست.البته منظورمان این هم نیست که تکنولوژی بد است یا باید به عقب برگردیم؛ اما دستگاه‌های دیجیتال از یک جهت با بستنی، اسفناج و انواع ویتامین‌ها شباهت دارند. همه آنها باید در حد متوسط استفاده شوند.
غزال جعفری در مورد اقدامات موثر در روابط خانوادگی کودکان بیش فعال می‌گوید: کودکی که دارای اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی است اما می‌تواند با دیگران ارتباط برقرار کند، چند قدم از بقیه کودکانی که با این مسأله دست و پنجه نرم می‌کنند، جلوتر است. این کودک بیش فعال، ارتباطات مثبت زیادی دارد که او را در دنیای امن خودش نگه می‌دارند. این راوابط به رفتارهایش ثبات می‌بخشد، برای او شادی و خوشحالی به همراه می‌آورد و جهت درست را نشانش می‌دهد.ارتباط با خانواده مهم‌ترین بخش این مرحله برای کودکان بیش فعال است. البته به هر جهت «اینکه کودکان بیش فعال بتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند» به این معنا نیست که اصلاً و ابداً با کسی «مشکل و تعارض» نداشته باشد.نقطه مقابل ارتباط داشتن، مشکل و تعارض نیست بلکه «بی‌تفاوتی» است. راه ایجاد خانواده‌ای که ارتباط خوبی با هم دارند، وقت گذراندن با همدیگر، گفت‌وگو، تعامل، بحث، جدال و حتی دعوا است!شاید عجیب به نظر بیاید اما بحث و جدال و گفت‌وگو بهتر از بی‌تفاوتی است؛ ادامه دهید و از شکل دادن به ارتباط‌تان ناامید نشوید.با هم به گردش بروید؛ به عنوان مثال رفتن به بستنی‌فروشی می‌تواند ایده خوبی باشد. مناسبت‌های سنتی مثل یلدا، آداب و رسوم‌، تعطیلات و روزهای تولد را با هم و در کنار هم جشن بگیرید.
کمک به کودکان بیش فعال برای برقراری ارتباط با دیگران، مرحله‌ای است که شما باید بیشترین تلاش‌تان را در آن سرمایه گذاری کنید.هر چقدر از اهمیت این مرحله بگوییم؛ کافی نیست. یادمان باشد کودکان بیش فعال نیاز بسیاری به این نوع ارتباطات دارند.
جعفری دومین مرحله از چرخه تعالی را ساختن عزت نفس کودکان بیش فعال با بازی کردن دانست و می‌گوید: بازی کردن را تشویق کنید ! بازی هر نوع فعالیتی است که تخیل کودک را درگیر و ذهنش را روشن میکند. می‌توانید موقع مرتب کردن تخت، «بازی» کنید. هر زمان که خواستید با کودکان بیش فعال فعالیتی اشتراکی انجام دهید؛ آن را به شکل یک بازی شروع کنید.بلیت تبدیل شدن به بازی را دارند. فقط کافی است سلیقه کودک‌ خود را بدانید. هر داستانی که برای کودک‌تان جذاب باشد، میتواند به کار آید.
وقتی کودکان بازی می‌کنند، دنیا را کشف می‌کنند. آنها متوجه می‌شوند چه چیزی در ذهن دارند؛ چه چیزی دوست دارند و چه چیزی را بیشتر از همه می‌خواهند. کودکان با بازی رشد می‌کنند.
با بازی است که باور «من می‌توانم!» و «من می‌خواهم این کار را انجام دهم» و حس «اشتیاق و ذوق داشتن برای انجام کارهای مختلف» در کودکان رشد می‌کند.
وی در پاسخ به این پرسش که رفتار مناسب با کودکان بیش فعال چگونه است؟ گفت: این دسته از خانواده‌ها وقتی با مشکلات کودکان بیش فعال یا دارای نقص توجه روبه رو می‌شوند از او می‌خواهند بیشتر تلاش کند، تمرین کند، تمرین کند و باز هم تمرین کند. اینکه از کودک دارای اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی بخواهید بیشتر تلاش کند درست مثل این است که از یک فرد نزدیک‌بین بخواهید بهتر ببیند یا درست‌تر نگاه کند. حتی بدتر از آن به او بگویید: «اینکه کاری نداره چطور نمی‌تونی ببینی؟» برای یک فرد نزدیک‌بین، عینک راه‌حل مناسبی است و می‌تواند مشکلش را حل کند. سهولت در برقراری ارتباط با دیگران و ایجاد فرصت‌هایی برای بازی، دقیقاً نقش عینک را برای فرد نزدیک‌بین، بازی می‌کند.هنگامی که این دو مرحله در جای خودشان قرار بگیرند، چرخه تعالی با شکل اتوماتیک اجرا می‌شود.
غزال جعفری می‌گوید: مرحله سوم ایجاد عزت نفس در کودکان بیش فعال : به او کمک کنید مهارت پیدا کند ! مهارت پیدا کردن در فعالیتی چالش‌برانگیز و مهم برای رسیدن به موفقیت در آینده، حیاتی است. البته منظورمان این نیست که کودکان بیش فعال حتماً باید در یک زمینه، «بهترین» شود. تبدیل شدن به «بهترین» در هر کاری، رویکرد اشتباهی است. مهم‌تر از هر چیزی ایجاد روند پیشرفت کار در کودکان بیش فعال است.
وی در مورد پرسش پیشرفت کودکان بیش فعال در یک فعالیت چه نقشی در عزت به نفس کودکان بیش فعال دارد می‌گوید: هر فعالیتی قدرتمندترین ابزار برای ساختن «اعتماد به نفس» و «عزت نفس» کودکان بیش فعال است؛ به شرطی که به آن علاقه داشته باشند. مهارت پیدا کردن در کار، انگیزه قدرتمندی است. پدر و مادرهای زیادی برای‌شان سؤال پیش می‌آید:
وی در مورد این پرسش چه جوری می‌تونم به کودکم انگیزه بدم؟» گفت: پاسخ این است که والدین باید کودکان بیش فعال را در مسیر به دست آوردن مهارت و پیشرفت برای انجام فعالیتی که برایش چالش‌برانگیز و مهم است، هدایت کنند.هر کودک، نوجوان یا بزرگسالی دوست دارد کاری را که در آن پیشرفت می‌کند، تکرار کند. اما یادمان باشد؛ تلاش برای کسب مهارت در فعالیت‌ها می‌تواند حالت منفی بگیرد و موجب شود از آن سمت بام بیافتیم.اگر کودک بیش فعال با تلاش کاری، رشد نکند و فقط باعث سرخوردگی‌اش ‌شود؛ این مرحله می‌تواند باعث شود اعتماد به نفس او کمتر شود. این ناکامی میتواند به عنوان عامل بی‌انگیزگی او عمل کند.خیلی مهم است که پدر و مادرها، معلم‌ها و مربی‌ها کودک بیش فعال را در مسیر پیشرفت هدایت کنند. هر کودکی تقریباً می‌تواند در هر کاری رشد کند، فقط به تشویق و انگیزه نیاز دارد.
این کارشناس بالینی می‌گوید: مرحله چهارم ایجاد عزت نفس در کودکان بیش فعال این است که پیشرفت او را ببینید ! می‌گوید: وقتی کودکان بیش فعال در حل مسأله‌ای مهارت پیدا می‌کنند. به او در باره مهارتی که کسب کرده اطلاعات بیشتری بدهید. این کار باعث می‌شود؛ کودک نسبت به توانمندی جدیدش شناخت بیشتری پیدا ‌کند. دیدن و به رسمیت شمردن پیشرفت یعنی به عنوان مادر و پدر، معلم، مربی، هم‌گروهی، دوست، به او تبریک بگویید، یا از جملاتی مانند «چقدر کارت خوب بود، لایک داری، کارت درسته» استفاده کنید.حتی گاهی تکان دادن سر می‌تواند معجزه کند. مهم این است؛ چیزی بگویید یا کاری کنید که او بداند کارش را دیده‌اید و حواستان به روند پیشرفت او است. چنین کارهایی اعتماد به نفس، عزت نفس و انگیزه‌ای را که موجب کسب مهارت در کودک بیش فعال می‌شود، تقویت می‌کند. همچنین پیوند و ارتباط کودک‌تان را به شخص یا گروهی که او را به رسمیت شناخته، بیشتر و قوی‌تر می‌کند.

*