سنت‌های افطار بازنمایی از تنوع فرهنگی است

به گزارش صنعت نیوز، قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: سنت‌های افطار، بازنمایی از غنا و تنوع فرهنگی است و ثبت جهانی آن فرصتی برای حفظ و تقویت هویت فرهنگی است.
علی دارابی در آیین بزرگداشت ثبت جهانی افطاری و سنت‌های فرهنگی و اجتماعی وابسته آن که عصر روز جمعه -۲۵ اسفندماه ۱۴۰۲ - در مجموعه فرهنگی‌تاریخی نیاوران برگزار شد، بیان کرد: در آذرماه سال ۱۴۰۲ «افطار و سنتهای فرهنگی و اجتماعی آن» به‌عنوان بیست و سومین عنصر میراث‌فرهنگی ناملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید و کشورهای ترکیه، جمهوری آذربایجان و ازبکستان نیز در این پرونده مشارکت فعال داشتند.
وی با اشاره به ثبت «نوروز» در فهرست میراث‌ناملموس یونسکو در اسفندماه ۱۳۸۸ افزود: کشورهای ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان، ترکیه، هندوستان، قرقیزستان، پاکستان، ازبکستان، افغانستان، عراق، تاجیکستان نوروز را ثبت کردند و کشور مغولستان نیز در خواست الحاق دارد که ما استقبال می‌کنیم.
دارابی ادامه داد: ضیافت افطاری امشب به مناسبت پاسداشت ثبت جهانی نوروز و افطاری این دو عنصر مهم و مشترک میان کشورهای زیادی است که برگزار شده و کمتر پرونده جهانی داریم که مثل نوروز بیش از ۱۰ کشور آن را به ثبت رسانده باشند.
قائم‌مقام وزیر میراث فرهنگی با بیان اینکه «روزه» و «افطاری» میان همه فرقه‌ها و مذاهب اسلام مشترک است، افزود: رمضان ماه نزول قرآن کریم و تنها ماهی است که در قرآن از آن نام برده شده است. برخی از کتب آسمانی چون «تورات» و «انجیل» نیز در این ماه نازل شده است.
وی با اشاره به اینکه ماه رمضان علاوه بر عمل عبادی و اطاعت از فرامین الهی کارکردهای فراوانی دارد، افزود: ضیافت افطاری در تحکیم روابط فرهنگی کشورهای مسلمان فارغ از مذهب آنها تأثیرگذار است. گفت‌وگوی فرهنگی، وحدت، دوستی، صلح، رفع اختلافات، تمرکز بر اشتراکات که از مهمترین اهداف کنوانسیون ۲۰۰۳ است را نیز در ثمرات و برکات ماه رمضان می‌بینیم.
دارابی ادامه داد: افطاری دادن به مثابه یک سنت حسنه و پر ثواب دینی در میان مسلمانان است. دید و بازدید و صله رحم میان خانواده، اقوام و بستگان و تحکیم نظام خانوادگی را موجب می‌شود.
قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی به ایجاد و تقویت حس همبستگی به‌عنوان دیگر کارکرد ماه رمضان اشاره کرد و ادامه داد: ماه مبارک رمضان فرصتی برای همبستگی آحاد جامعه با یکدیگر است. بسیاری از کمک‌های خیرخواهانه و کمک به نیازمندان در این ماه بیش از سایر ایام سال است. در ایران این کارکرد بسیار تاثیرگذار بوده و اصطلاح گلریزان برای جمع‌آوری اعانات و کمک‌ها برای آزاد کردن زندانیان، نقش بسزایی داشته است.
دارابی با اشاره به اینکه ماه رمضان موجب حفظ هویت فرهنگی می‌شود، ادامه داد: ثبت جهانی افطار، فرصتی برای حفظ و تقویت هویت فرهنگی است. غذاها و سنت‌های افطاری، بازنمایی از غنا و تنوع فرهنگی است که نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی و ارزش‌های اخلاقی دارد. ایثار، توجه به رفع نیاز تهیدستان، گسترش فرهنگ نیکوکاری و سبقت در امور خیر از دیگر کارکردهای ویژه ماه مبارک رمضان است.
قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی افزود: اعتکاف و مناجات سحرگاهان، چاوش‌خوانی، نمازهای جماعت، مراسم ویژه در مساجد و تکایا در شب‌های قدر نیز از دیگر اعمال و برنامه‌های این ماه است که همه به مثابه مقوم‌های فرهنگی و دینی عمل می‌کنند.
دارابی با اشاره به اهمیت نوروز ادامه داد: نوروز باستانی با قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال، جشن و آئین فراگیر در ایران و بسیاری از کشورها است. گستره جغرافیایی آن از ایران تا چین و تا مدیترانه کشیده شده است.
وی با بیان اینکه نوروز بزرگترین جشن ملی ایرانیان است، افزود: جشن نوروز با نو شدن طبیعت و آغاز فصل بهار است. در شاهنامه آمده است که بنیاد نوروز در دوران جمشید که دوران شکوفایی و نو شدن تمدن ایرانی است بنا نهاده شده است. از آن تاریخ تاکنون از جلال، عظمت، مانایی آن کاسته نشده و روز به روز با شکوه تمام برگزار شده است. در سفر نامه‌ها، اشعار و خدای‌نامه‌های فراوانی از نوروز گفته‌اند.
قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی با بیان اینکه ترکیب واژگانی «عید نوروز» جالب توجه است، ادامه داد: عید در لغت به معنای بازگشت است. عید نوروز یعنی «بازگشت روز نو». روزی که زمین و زمان به آغاز باز می‌گردد. آغازی برای نو شدن اهل عالم. نوروز متعلق به همه عالم است. نوروز پارسی، نوروز جهان است.
قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی تصریح کرد: ارزش‌هایی چون صلح، همبستگی، دوستی و همجواری، تنوع و تکثر فرهنگی، از عصری به عصر دیگر و از نسلی به نسل دیگر در طول تاریخ تا امروز پابرجاست. این‌ها مؤلفه‌های ارزشمند نوروز است.
وی با اشاره به اینکه نوروز در گستره‌ای از کشورهای امروزی جشن گرفته می‌شود، افزود: در جمهوری آذربایجان «عید آرزوهای خوش نیاکان» است. در ترکمنستان «روز بر تخت نشستن جمشید، چهارمین پادشاه پیشدادیان» است. در قزاقستان «سحرگاه نوروز به استقبال آفتاب می‌روند و مراسم «وقت آفتاب» برگزار می‌کنند. در تاجیکستان «دوشیزه‌ای زیبا با لباس سفید یا سبز که نماد پاکی و بهار است به منتظران خبر آمدن بهار و رسیدن نوروز را می‌دهد.» در افغانستان نوروز نوید دهنده شادابی، تازگی و رستن از زمستان و پیوستن به بهار است. در پاکستان نوروز را «عالم افروز» یعنی روز تازه می‌نامند و به باور ترکان نوروز روزی است که در آن تمامی آمال و آروزها تحقق پیدا می‌کند. در ترکمنستان هنگام سال تحویل چراغ را روشن کرده و پنجره‌ها را باز می‌کنند تا هوای تازه بهاری وارد شده و به برکت افزون شود.
دارایی ادامه داد: واژه نوروز یکی از رایج‌ترین کلمات در قرقیزستان است و عید نوروز از مقدس‌ترین اعیاد و مراسم نوروزی، پرشکوه‌ترین آیین در میان قزقیزهاست. همچنین نوروزگاه یکی از رسومی است که در ازبکستان مردم به آن پای بند هستند. در مکان‌هایی مانند باغ‌ها و پارک‌ها تجمع کرده و به آواز و رسوم سنتی خود می‌پردازند. در هندوستان نوروز به مثابه سنتی پسندیده و دوست داشتنی در میان هندی‌ها رواج دارد. در بسیاری از دیگر کشورها از سودان و مصر تا نقاط دیگر همه عید نوروز را جشن می گیرند.
وی با بیان اینکه نوروز به خاطر همین ارزش‌ها و کارکردهایی که دارد در تاریخ ماندگار شده است، افزود: با توسعه و گسترش فرهنگ نوروز است که صلح، دوستی، احترام به حقوق بشر، تکریم خانواده، گسترش نیکوکاری، احترام به تنوع و تکثر فرهنگی را در بر می‌گیرد و این یعنی «توسعه پایدار» و در این میان نقش زنان و مدیریت آنان در نوروز ستودنی است که این نیز از کارکردهای نوروز تلقی می‌شود.
دارابی خاطرنشان کرد: دهه پیش رو از جانب یونسکو «دهه تقارب فرهنگ‌ها» نامگذاری شده است و بر این اساس به همکاری دولت‌ها و ملت‌ها برای دستیابی به صلح پایدار در جهان توصیه شده است. یکی از راه‌های فرهنگی و معرفی آن به جهانیان، از طریق ثبت جهانی عناصر فرهنگی مشترک در یونسکو است.
قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی بیان کرد: در اینجا با استقبال از پیوستن کشور مغولستان به پرونده نوروز از سایر کشورها دعوت می‌کنم تا ضمن پیوستن به دو پرونده «نوروز» و «ضیافت افطاری» برای تدوین و ثبت پرونده‌های مشترک دیگر همکاری بایسته‌ای را داشته باشیم.
آیین «افطار» و «نوروز» فهم بشر را ارتقا داده‌اند
علیرضا ایزدی برگزاری این مراسم را اقدامی پاسدارانه برای معرفی، حفاظت و حراست از میراث‌فرهنگی ارزشمندی عنوان‌کرد که در چارچوب موازین کنوانسیون ۲۰۰۳ به ثبت رسیده است.
وی با اشاره به اینکه این عناصر لبریز از روح یکتاپرستی، عشق، امید، محبت، مهربانی و انسان دوستی هستند، گفت: هم آیین افطار و هم تولد دوباره طبیعت در قالب نوروز هر دو میزبان انسان‌های خداجویی هستند که فهم بشر را ارتقا داده‌اند.
ایزدی در پایان از حاضران درخواست کرد برای مردم غزه و برقراری صلح دعا کنند.
نیاز به ترویج پیام‌های معنوی و ارزش‌های بشردوستانه
نظام‌الدین زاهدی سفیر تاجیکستان در تهران با تبریک ماه مبارک رمضان و عید نوروز به تقارن این دو عنصر فرهنگی ناملموس و نماد ملی و اسلامی اشاره کرد و افزود: رمضان عنصری اسلامی است که در طول بیش از ۱۴ قرن پشتوانه معنوی فرهنگ و تمدن ایران و ایران زمین فرهنگی است.
وی اظهار داشت : این دو عنصر ملی و اسلامی در تاریخ فرهنگ‌ و تمدن ایران زمین موجب پایداری و بالندگی این فرهنگ‌ و تمدن شده‌اند.زاهدی با بیان اینکه امروز نوروز فراتر از ایران رفته و حوزه فرهنگی را در برگرفته است، افزود: نوروز حامل پیام‌های جاودانه بشری مانند دوستی و رفاقت، همدلی و همبستگی، جوانمردی، بخشش، سخاوت است که نزد تمامی ادیان و ملت‌ها محترم است. این است که نوروز تا کنون باقی مانده و پایدار خواهد ماند.
زاهدی در ادامه به برگزاری نوروز در تاجیکستان و تجلیل از این آیین گرانقدر اشاره کرد و ادامه داد: با توجه به بحران غزه امروز بیش از پیش به ترویج پیام‌های معنوی و ارزش‌های بشردوستانه نوروز نیاز داریم. به همین دلیل جشنی بین‌المللی اعلام‌ شده است و با ابتکار دوازده کشور در فهرست یونسکو ثبت شده است.
سفیر تاجیکستان در تهران ادامه داد: همچنین افطار تنها یک آیین سنتی نیست بلکه یک فرهنگ است که موجب انسجام اجتماعی، وفاق ملی و توجه به مستمندان می‌شود.‌او در پایان پاسداشت این پیام‌های بشردوستانه را در برقراری صلح در جهان مهم عنوان کرد.

*