طوفان در مکزیک؛ تغییرات اقلیمی، عامل تشدیدکننده خسارات

در روز ۲۶ اکتبر توفند «اوتیس» با بادهایی به سرعت ۲۷۰ کیلومتر در ساعت به «آکاپولکو» که یک شهر مهم سیاحتی در جنوب غربی مکزیک است، رسید و خسارات زیادی به بار آورد.
به گزارش ایسنا، با این حال این حادثه تحت تاثیر فاجعه‌های دیگری که در جهان جریان دارد، به صدر خبرها راه پیدا نکرد.
به علاوه با توجه به قطع برق و ارتباطات، مدتی طول کشید تا ابعاد واقعی فاجعه در این ناحیه نمایان شود.
آکاپولکو با ۹۰۰ هزار نفر جمعیت در تصاویر و ویدئوهایی که به تدریج در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، شبیه یک منطقه جنگی به نظر می‌رسد. ساختمان‌های بلندی را می‌بینیم که نه فقط شیشه‌های آنها از بالا تا پایین خرد شده بلکه گاه از درون هم تهی شده‌اند.
بر اساس آخرین آمارهای رسمی حدود ۱۰۰ نفر در این طوفان کشته یا مفقود شده‌اند و حادثه، ضربه اقتصادی شدیدی وارد کرده است.
مقام‌های مکزیک می‌گویند: اوتیس قوی‌ترین توفندی بود که ساحل غربی مکزیک در اقیانوس آرام را در می‌نوردید.
یک مشکل بزرگ این بود که توفند با سرعتی غافلگیرکننده شدت گرفت که باعث شد پیش‌بینی‌های اولیه در مورد آن غلط از آب درآید.
«مرکز ملی توفند» آمریکا گفت: از زمان ثبت رکوردها هیچ توفندی در این بخش مکزیک از نظر شدت حتی به اوتیس نزدیک هم نشده است. کارشناسان آب‌وهوا گفتند که اوتیس ظرف ۲۴ ساعت «رشدی انفجاری» داشت و از یک طوفان استوایی به یک توفند درجه پنج بدل شد.
طوفان‌های استوایی وقتی از شدت معینی بگذرند به توفند (هاریکین) تبدیل می‌شود. این طوفان‌ها از یک تا پنج یعنی ضعیف‌ترین تا قوی‌ترین درجه‌بندی می‌شود.
دانشمندان می‌گویند تغییر اقلیم باعث شدت بیشتر توفندها شده، بنابراین با ادامه گرمایش باید منتظر طوفان‌های بیشتری با این شدت باشیم.
بنابر اعلام بی بی سی، بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ توسط دانشگاه «ردینگ» انگلیس منتشر شد، بالا رفتن دمای اقیانوس باعث می‌شود که طوفان‌ها به سرعت ظرف یک روز به توفندهای قوی بدل شوند.
پروفسور «کری امانوئل»، اقلیم‌شناس و کارشناس توفند در موسسه فنی ماساچوست، ام‌آی‌تی در مصاحبه‌ای با برنامه «ساینس این اکشن» بی‌بی‌سی گفت: این یکی از بدترین پیش‌بینی‌ها در مورد وقوع توفند در دوران معاصر بود. شب درحالی که فکر می کنید با یک طوفان معمولی استوایی روبرو هستید و مدل‌ها می‌گویند که اتفاق خاصی نخواهد افتاد به رختخواب می‌روید و وقتی بیدار می‌شوید با یک توفند درجه پنج روبرو هستید که ظرف چند ساعت قرار است به یک شهر بزرگ برسد. از این بدتر نمی‌شود.
در سال ۲۰۰۵ میلادی توفند «کاترینا» که پرهزینه‌ترین توفان از این نوع در آمریکا بود هم با سرعت زیادی شدت گرفت و ساکنان را غافلگیر کرد.
دانشمندان می‌گویند که سیستم‌های پیش‌بینی و هشدار در دهه‌های اخیر به تدریج در حال بهبود بوده‌اند که کاهش قابل توجه مرگ و جراحت در جریان چرخندهای استوایی را در پی داشته است.
اما روند کلی که به توفندهای شدید دامن می‌زند به تغییر اقلیم مرتبط است.
امانوئل می‌گوید که در زمان وقوع اوتیس در مکزیک، دمای آب‌های این بخش اقیانوس آرام به ۳۰ تا ۳۱ درجه سانتیگراد می‌رسید که برای این وقت سال خیلی داغ است. به علاوه آب تا عمق زیادی گرم بود. همین دمای آب است که توفند را تغذیه می‌کند.
از طرف دیگر او می‌گوید که وقتی باد به سرعت با ارتفاع تغییر جهت می‌دهد، مثل ترمزی بر طوفان عمل می‌کند، پدیده‌ای که به «برش باد» موسوم است اما در این مورد اتفاق نیافتاد.
او می‌گوید: هرچه دریا گرمتر باشد، توفندها سریعتر شکل می‌گیرند و توفان اوتیس در برق‌آساترین حالتی که علم ترمودینامیک اجازه می دهد، پدیدار شد. باید اضافه کنم که اگر ۴۰ یا ۵۰ سال عقب برویم احتمالا نمی‌توانست با چنین سرعتی شکل بگیرد، بنابراین در این مورد عنصر تغییر اقلیم شرایطی را پدید آورده که وقوع آن در گذشته ممکن نبود.
مطالعه‌ای توسط پروفسور امانوئل و همکارانش در سال ۲۰۱۷ میلادی پیش‌بینی می‌کرد که با گرمتر شدن آب‌ها، شمار توفندهایی که ناگهان شدت می‌گیرند، بیشتر خواهد شد که معضلی برای کارشناس پیش‌بینی آب‌وهواست.
با این حال دانشمندان امیدوارند با فناوری‌های جدید این طوفان‌ها را بهتر زیر نظر بگیرند.
سازمان علوم جوی و اقیانوسی آمریکا، نوآآ، در همکاری با «سِیل دِرون» که یک شرکت سازنده شناورهای بدون سرنشین است، قصد استقرار آنها در نقاطی که توفند شکل می‌گیرد را دارد. این شناورهای مجهز به حسگرهای مختلف داده‌های جمع‌آوری شده از اقیانوس و اتمسفر را مخابره می‌کنند تا توسط محققان تحلیل شود.
طول اینها از هفت متر تا ۲۰ متر متفاوت است و با کمک نیروی باد حرکت می‌کنند. حسگرهای هواشناسی و اقیانوس‌شناسی تعبیه شده در آنها هم با نور خورشید کار می‌کند.
پژوهشگران امیدوارند با داده‌های شناورها، مدل‌های کامپیوتری بهتری برای پیش‌بینی محل و شدت رسیدن توفند به خشکی را بسازند.
پروفسور امانوئل می‌گوید: من هیجان زیادی در مورد این برنامه دارم. اغلب تصور می‌شود که ماهواره‌ها و رادارها همه داده‌های لازم را در اختیار ما می‌گذارند... اما این فاصله زیادی با واقعیت دارد.
او می‌گوید که هرچند تصاویر ماهواره‌ای محل تشکیل توفند را نشان می‌دهند، «لزوما به ما نمی‌گویند که چقدر قوی هستند.» شناورهای کنترل از راه دور که در مقایسه با ماهواره‌ها خیلی ارزان تمام می‌شود، این اطلاعات را به ما می‌دهند، بدون آنکه جان کسی به خطر بیافتد و این به نظر من عالی است.

سال رویدادهای شدیدی که هنوز ادامه دارد
امسال سالی چشمگیر از نظر رویدادهای شدید آب و هوایی بوده است که سیل لیبی در صدر آنها قرار ‌گیرد.
در ماه سپتامبر سیل در شهر «درنه» در این کشور دو سد را شکست و موجب مرگ هزاران نفر شد. در این سیل‌ محله‌های زیادی یک جا کنده شد و به دریا رفت.
از طرف دیگر کانادا شاهد بدترین فصل آتش‌سوزی در تاریخ خود بود و آتش‌سوزی در هاوایی حدود ۱۰۰ کشته به جا گذاشت.
در روزهای اخیر هم رویدادهای شدید متعددی در اطراف جهان جریان داشته است.
جزایر موسوم به «چنل آیلندز» انگلیس و بخش‌هایی از اروپا در معرض طوفان شدید «سیاران» قرار گرفته‌اند که با وزش بادهایی به سرعت ۱۶۱ کیلومتر در ساعت در جزیره «جرسی» همراه بوده است.
در انگلیس هیچ مرگی در ارتباط با طوفان گزارش نشد اما حداقل ۱۳ نفر در اروپا کشته شده‌اند. از جمله بخش‌های وسیعی از «توسکانی» در ایتالیا در معرض سیل قرار گرفته که حداقل شش کشته و شماری مفقود به جا گذاشته است.
از طرف دیگر شرق «والنسیا» در اسپانیا شاهد آتش‌سوزی طبیعی است که آن هم به طوفان سیاران مربوط می‌شود.
پیشتر در طول تابستان، خشکی و گرمای بالاتر از حالت عادی همچنین باعث آتش‌سوزی‌هایی در اسپانیا و سایر کشورهای مدیترانه شد.
در روزهای اخیرا همچنین تصاویر متعددی از سیل شدید در کنیا، برزیل و عربستان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.

گرمای بی‌سابقه در سردترین جای زمین
بر اساس مطالعه‌ای، سردترین منطقه جهان در ۲۰۲۲ شدیدترین موج گرمای خود را تجربه کرده است.
طبق یافته‌های این مطالعه در مارس سال گذشته میلادی درجه حرارت در شرق «جنوبگان» حدود ۳۹ درجه سانتیگراد بالاتر از میانگین ماهانه افزایش یافت.
جنوبگان، قاره‌ای در قطب جنوب و سردترین جای زمین است و کمابیش همه سطح آن با یخ پوشیده شده‌ است.
در تاریخ ۱۸ مارس یعنی در گرم‌ترین روز موج گرما، دما به ۱۰- درجه سانتیگراد افزایش یافت که کاملاً با میانگین ۵۴- درجه سانتیگراد در ماه مارس تضاد داشت.
در همین حال کارشناسان دریافتند که موج گرما ناشی از الگوهای گردش هوای غیرعادی در نزدیکی استرالیا است.
یکی از نویسندگان این مطالعه در این باره گفت: تنها در چهار روز، توده‌ای از هوای گرم از جنوب استرالیا توانست به سمت شرق جنوبگان حرکت کند و احتمالاً اولین باری است که حداقل به این سرعت اتفاق می‌افتد.
بر اساس این مطالعه، موج گرما اندکی پس از ثبت رکورد کمترین یخ موجود در دریا در فوریه سال گذشته میلادی رخ داده است.
با این حال، ناهنجاری های دمای سطح دریا در اقیانوس منجمد جنوبی تأثیر حداقلی بر بزرگی موج گرما داشته است.
در فوریه سال جاری میلادی (۲۰۲۳) به دلیل افزایش دمای جهانی، حداقل یخ دریا، به پایین ترین حد خود رسید. حداقل یخ دریا امسال ۲۰ درصد کمتر از میانگین ۴۰ سال گذشته بوده است.
به گفته نویسندگان این مطالعه، افزایش دفعات چنین رویدادهایی طی ۵۰ یا حتی ۱۰۰ سال آینده ممکن است باعث ایجاد برخی از اثراتی شود که شاید تا به حال به آن فکر نکرده‌ایم.
دمای زمین از زمان شروع عصر صنعتی تاکنون ۱.۱ درجه گرمتر شده و اگر کشورها به شدت از تصاعد گازهای گلخانه‌ای کم نکنند، روند گرمایش ادامه خواهد یافت.
دانشمندان مدت‌هاست هشدار داده‌اند که تغییرات آب و هوایی ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای که عمدتا خود ناشی از سوختن سوخت‌های فسیلی است، توالی موج‌های گرما را بیشتر، شدید و کشنده‌تر می‌کند. این دانشمندان سال‌هاست که می‌گویند دولت‌ها باید برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اقدامات جدی انجام دهند.
انتشار گازهای گلخانه‌ای به دلیل فعالیت‌های مختلف انسانی از جمله احتراق سوخت‌های فسیلی، جنگل‌زدایی، استفاده از کودهای شیمیایی در کشاورزی و ... در حال افزایش است. در همین حال، داده‌های کارشناسان اروپایی نشان می‌دهد که میانگین سالانه جهانی غلظت دی اکسید کربن و متان در جو در حال افزایش است.

*