آغاز تولید گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی در دولت سیزدهم پس از سالها وقفه

به گزارش صنعت نیوز، آغاز تولید گاز از فاز ۱۱ میدان مشترک پارس جنوبی پس از سال‌ها وقفه، ضمن جبران بخشی از ناترازی گاز در ماه‌های سرد، اشتغال‌زایی و درآمدزایی برای کشور به همراه خواهد داشت.
در سال ۱۳۷۵ نخستین حلقه چاه در میدان مشترک پارس جنوبی حفر شد. سپس تا انتهای سال ۱۳۸۸ فازهای ۱، ۲ و ۳، ۴ و ۵، ۶ و ۷ و ۸، ۹ و ۱۰ این میدان و بقیه فازها نیز به استثنای فاز ۱۱ و فاز ۱۴ تا انتهای سال ۱۳۹۸ به طور رسمی راه‌اندازی شدند. در این میان فاز ۱۱ پارس جنوبی، مسیری پرفراز و نشیب تا بهره برداری در دولت سیزدهم پیمود.
بدعهدی شرکت‌های خارجی
اواسط سال ۱۳۷۹، شرکت ملی نفت ایران (۵۰ درصد)، شرکت توتال فرانسه (۴۰ درصد) و پتروناس مالزی (۱۰ درصد)، با توافق سه‌جانبه، توسعه بخش بالادستی و همچنین پایین‌دستی فاز ۱۱ پارس جنوبی را در اختیار گرفتند.
در فاصله سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷ به دلیل افزایش قیمت جهانی فولاد و هزینه اجرای این پروژه مرزی و مشترک، شرکت توتال فرانسه عهدشکنی و وقت‌کُشی کرد و بعد از انجام مذاکرات طولانی و مخالفت شرکت ملی نفت ایران با پیشنهاد حدود ۱۰ میلیارد دلاری فرانسوی‌ها، توتال از اجرای فاز ۱۱ پارس جنوبی کنار رفت.
در سال ۱۳۸۸، چینی‌ها برای توسعه این فاز مرزی با پیشنهاد مالی ۴ میلیارد دلار پیشقدم شدند. بر اساس قراردادی که شرکت ملی نفت ایران با شرکت سی‌اِن‌پی‌سی امضا کرد، شرکت چینی موظف بود در مدت زمان ۵۲ ماه، فاز ۱۱ را به تولید برساند اما این شرکت نیز بعد از گذشت مدت زیادی از توسعه این فاز کنار گذاشته شد.
بعد از خلع ید شرکت چینی از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی در سال ۱۳۹۲ براساس تصمیمات مدیریتی اتخاذشده و به دلیل زمان‌بَر بودن توسعه بخش خشکی و دریایی هم‌زمان، قرار شد توسعه بخش دریایی به صورت مستقل و زودتر از بخش خشکی انجام شود.
در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۲ تفاهمنامه توسعه دریایی این فاز میان شرکت نفت و گاز پارس و شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران با هدف ساخت و راه‌اندازی یک جکت، دو سکو و دو رشته خط لوله دریایی انتقال گاز به پالایشگاه خشکی امضا شد.
اواخر مردادماه ۱۳۹۲ نیز قرارداد توسعه این میدان در قالب بیع متقابل به شرکت پتروپارس واگذار شد. بر اساس قرارداد، ساخت و نصب دو سکوی سرچاهی (پایه و عرشه) و حفر ۱۲ حلقه چاه در هر سکوی سرچاهی در دستور کار پتروپارس قرار گرفت ضمن اینکه، دو خط لوله ۳۲ اینج هر یک به طول حدود ۱۳۵ کیلومتر جهت انتقال گاز به خشکی، تأسیسات دریافت و جداسازی و تثبیت میعانات و مخازن ذخیره میعانات در خشکی و تأسیسات صادرات میعانات گازی نیز باید ساخته و نصب می‌شد.
هنوز ۸ ماه از امضا قرارداد نگذشته بود که شرکت پتروپارس به طور کامل از توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی کنار رفت و بیژن زنگنه، وزیر نفت وقت، به صراحت اعلام کرد که فاز ۱۱ فعلاً در اولویت کاری وزارت نفت نیست و تصمیم درباره آن سر فرصت گرفته خواهد شد.
بازگشت مجدد توتال
در سال ۱۳۹۵، توتال بار دیگر برای توسعه فاز ۱۱ پیشقدم شد و موافقتنامه اصولی این طرح توسعه‌ای در همان سال و قرارداد آن هفت ماه بعد (۱۲ تیرماه ۱۳۹۶) در قالب شرایط عمومی، ساختار و الگوی جدید قراردادهای نفتی به ارزش ۴.۸ میلیارد دلار میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم توتال فرانسه (۵۰.۱ درصد)، شرکت ملی نفت چین (سی‌ان‎پی‎سی ۳۰ درصد) و پتروپارس (۱۹.۹ درصد) امضا شد.
تکرار بدعهدی توتال
۲۹ مردادماه ۱۳۹۷، شرکت نفت و گاز فرانسوی توتال در بیانیه‌ای اعلام کرد که در پی ناتوانی از دریافت معافیت از تحریم‌های ضدایرانی آمریکا، خروج خود را از پروژه چند میلیارد دلاری طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی اعلام می‌کند؛ در نتیجه، فرایند انتقال مسئولیت توسعه این فاز به سی‌اِن‌پی‌سی رسید.
خروج توتال از پروژه توسعه فاز ۱۱ در حالی اتفاق افتاد که پیش از انعقاد قرارداد درخصوص بدعهدی‌های این شرکت هشدارهایی داده شده بود؛ اما دولت دوازدهم بی‌اعتنا به هشدارها دوباره به توتال اعتماد کرد و در نتیجه توسعه فاز ۱۱ دوباره دچار وقفه شد.
پس از خروج توتال، عملاً ۸۱ درصد قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌طور رسمی در اختیار شرکت ملی نفت چین قرار گرفت.
کناره‌گیری شرکت چینی از پروژه فاز ۱۱ پارس جنوبی
در ۱۴ مهرماه ۱۳۹۸ نیز به‌طور رسمی اعلام شد که شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین هم از این پروژه کنار رفت و پتروپارس به تنهایی این پروژه را توسعه می‌دهد.
بعد از کناره‌گیری شرکت چینی از طرح توسعه فاز ۱۱، پتروپارس به عنوان مجری این طرح شناخته و از مهرماه ۱۳۹۸ به طور رسمی کار خود را آغاز و برنامه خود را بر اساس مطالعات مهندسی، موجودی کالاها و نحوه تأمین کالا و تجهیزات موردنیاز مرحله نخست این فاز و جکتی که در جزیره قشم کار ساخت آن را انجام داده بود، ارائه کرد.
فاز ۱۱ در دولت سیزدهم
با روی کار آمدن دولت سیزدهم توسعه فاز ۱۱ با جدیت بیشتری دنبال شد.
مهرماه ۱۴۰۱، منظور پیشگیری از مشکل ناترازی گاز در زمستان و با هدف تولید زودهنگام گاز از این میدان مقرر شد با به کارگیری تمام توان و تجهیزات، حفر ۴ حلقه چاه تکمیل شود؛ همچنین با هدف نهایی کردن تولید از این میدان، مقرر شد تا با انتقال سکوی بهره‌برداری فاز C۱۲ میدان گاز پارس جنوبی به موقعیت فاز ۱۱B، خلأ ناشی از ساخت سکو که معمولا سه سال به طول می‌انجامد جبران و تولید از این میدان هرچه زودتر نهایی شود.
در فروردین‌ماه سال جاری، اعلام شد که چاه ها تکمیل و خطوط لوله زیردریایی نیز احداث شده است و بخش های مرتبط با سه پایه مشعل و بریج نیز در حال نصب است. در ضمن گفتنی است که سفارش‌گذاری ساخت یک سکوی دیگر و جکت دیگر برای این فاز در سال ۱۴۰۰ انجام شده تا بلافاصله با حفاری‌های جدید، توسعه تکمیلی (تولید روزانه ۵۶ میلیون متر مکعب گاز) در آینده عملیاتی شود.
مزایای تکمیل فاز ۱۱ پارس جنوبی
تخمین زده می‌شود که این پروژه تا ۱۰ هزار شغل ایجاد کند و ۲۰ میلیارد دلار درآمد برای ایران به همراه داشته باشد. افزون بر این، این پروژه همچنین به احیای بخش نفت و گاز ایران که در طول سال‌ها به دلیل تحریم‌ها و سرمایه‌گذاری کم با مشکل مواجه شده است، کمک خواهد کرد.
از جمله مزایای دیگر تکمیل فاز ۱۱ می‌توان به تولید روزانه لااقل ۱۵ میلیون متر مکعب در روز، سه سال زودتر از زمان پیش‌بینی شده، صرفه‌جویی در هزینه و زمان ساخت یک سکوی بزرگ به وزن بیش از ۳ هزار تُن و افزایش تولید میعانات گازی با این اقدام ابتکاری اشاره کرد.
ایران تقریباً یک دهه دیرتر از قطر بهره‌برداری از میدان مشترک پارس جنوبی را آغاز کرده و فقط ۳۰ درصد مساحت میدان را در اختیار دارد، اما امروز برداشت روزانه گاز و میعانات ایران از این میدان مشترک از قطر پیشی گرفته است.

*