حذف مجوز‌های کاغذی در شهرک‌های صنعتی

به گزارش صنعت نیوز، مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی گفت: جز سازمان‌هایی هستیم که به درگاه ملی مجوزه‌ها و درگاه زمین متصل شده ایم و کل واگذاری‌ها به صورت الکترونیکی است.
آقای علی رسولیان معاون وزیر صمت و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی روز دوشنبه ۲۸ فروردین ماه ۱۴۰۲ میهمان برنامه صف اول بود؛ مشروح این گفتگو در ذیل آمده است.

سوال: وضعیت شهرک های صنعتی در کشور به چه شکل است؟
آقای علی رسولیان مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی گفت: در سطح کشور ۸۵۸ شهرک و ناحیه صنعتی فعال هستند و نزدیک به ۵۱ هزار واحد تولیدی در بخش‌های مختلف شیمیایی، فلزی، مواد غذایی، کانی‌های غیرفلزی، نساجی و سایر بخش‌ها در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور فعالند.
وی افزود: در این بخش بیش از یک میلیون نفر به صورت مستقیم مشغول به کارند.
رسولیان وظیفه شرکت شهرک‌های صنعتی را تأمین زیرساخت‌های لازم برای استقرار صنایع دانست و گفت: قبلا شهرک صنعتی نداشتیم و فقط چهار شهر صنعتی بزرگ در شهر‌ها ایجاد شده بود که بعداً قانون ایجاد شهرک‌ها و نواحی صنعتی تصویب و شروع به کار کرد، عمده صنایع هم به صورت پراکنده در نقاط مختلف مشغول فعالیت بودند، اما در حال حاضر خوشبختانه با ایجاد شهرک‌های صنعتی انسجام خوبی را برای استقرار صنایع داریم.
معاون وزیر صمت افزود: وظیفه دیگری که ما داریم حمایت از صنایع کوچک است؛ در شهرک‌های صنعتی نزدیک به ۹۸ درصد واحد‌های تولیدی، واحد‌های کوچک و متوسط هستند که ۹۵ درصد آن را هم واحد‌های کوچک تشکیل می‌دهند یعنی واحد‌هایی با اشتغال زیر ۵۰ نفر.
وی افزود: در حوزه برند سازی، برگزاری نمایشگاه ها، اعزام و پذیرش هیأت‌های تجاری، خوشه‌های صنعتی در قالب SPX ها، حمایت از طرح‌های فناورانه و سایر بخش‌ها از صنایع کوچک حمایت میک نیم.

سؤال: هدف از ایجاد سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی چه بود؟
رسولیان به فرایند‌های پیچیده و طولانی دستگاه‌ها در ارائه زمین و زیرساخت‌ها برای ایجاد واحد‌های صنعتی اشاره کرد و گفت:با ایجاد شهرک‌های صنعتی این روال بسیار راحت‌تر شده است؛ دولت احساس کرد اگر بخواهد از واحد‌ها حمایت کند باید زمین مناسب و همه تغییر کاربری‌ها از جمله آب و برق و گاز را برایش تأمین کند تا فعال اقتصادی به راحتی کار خود را شروع کند، در حال حاضر برای فعالیت در شهرک‌های صنعتی، مجوز به صورت الکترونیکی صادر و با همین مجوز تأسیس، زمین در اختیار فعال اقتصادی قرار گرفته و می‌تواند کار را شروع کند.
وی به پراکندگی بنگاه‌ها در سطح کشور اشاره کرد و افزود:در نقاطی از کشور بیش از ۱۲۰ لکه صنعتی شکل گرفت یعنی در نقاطی یک واحد تولیدی ایجاد شده سپس واحد‌های دیگری در کنار این واحد‌ها به صورت نامنظم ایجاد شدند که بعضی از آن‌ها ممکن است مجوز نداشته باشند یا ایجاد تصفیه خانه یا انتقال آب، برق و گاز و انسجام بین آن‌ها سخت باشد.
معاون وزیر صمت گفت: در شهرک‌های صنعتی زون بندی (منطقه بندی) وجود دارد یعنی یک زون مشخص شیمیایی داریم، در این زون واحد‌های شیمیایی مستقر هستند، واحد‌هایی که فلزی اند در زون فلزی و ... به هر حال این‌ها واحد‌ها می‌توانند باهم همگرایی خوبی داشته باشد، ضمن این که مسائل زیست محیطی به خوبی رعایت می‌شود.

سؤال: در خارج از شهرک‌های صنعتی چند واحد در حال فعالیت هستند؟
مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی گفت: عمده واحد‌های مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی، واحد‌های حوزه صنعت هستند، البته ممکن است واحد‌هایی در حوزه کشاورزی، حتی گردشگری و بهداشت و درمان هم باشند، اما عمده شان واحد‌های حوزه صنعت هستند؛ از حدود ۷۰ هزار واحد صنعتی موجود در کشور که اگر واحد‌های کشاورزی را از آن جدا کنیم، نزدیک به ۵۰ هزار واحد یعنی تقریبا ۷۰ درصد آن در شهرک‌ها و نواحی صنعتی قرار دارند، این کار از چند سال قبل تشدید شد یعنی قبلاً در بیرون شهرک‌ها هم مستقر می‌شدند، اما در حال حاضر به شدت محدود شده و عمدتاً فقط در شهرک‌ها مستقر می‌شوند، مگر این که واحدی سطح و اندازه اش خیلی بزرگ باشد و نتوانیم زمین مناسب را در اختیارش قرار دهیم یا در کنار معدن باشد.

سؤال: آیا سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی به درگاه ملی مجوز‌ها متصل شده اند؟
رسولیان گفت: بله ما جزو سازمان‌هایی هستیم که همان ابتدای کار به درگاه ملی مجوز‌ها و به درگاه زمین متصل شدیم و مجوزهایمان را از این طریق اقدام می‌کنیم و کل واگذاری‌ها به صورت الکترونیکی است.

سوال: آیا دیگر به صورت کاغذی مجوز نمی‌دهید؟
رییس سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی گفت: خیر، واگذاری به صورت الکترونیکی است البته ممکن است به تناسب نوع شهرکی که وجود دارد مثلاً در تهران مجبور شویم مزایده برگزار کنیم، زیرا ممکن است یک زمین صد متقاضی داشته باشد که اینجا تشخیص اینکه به چه کسی واگذار کنیم، خیلی سخت است، اما با یک ارزیابی کیفی، فعالین اقتصادی عمدتاً می‌توانند حضور پیدا کنند.
وی افزود: یکی از برنامه‌های امسال ما این است که کل فرایند‌ها الکترونیکی شود، بخش مهم این فرایند که واگذاری زمین بود سال قبل اجرا شد و امسال سعی داریم نظارت‌ها را هم به صورت الکترونیکی انجام دهیم.

سؤال: درباره تاییدیه‌ها آیا وقتی سازمان صنایع کوچک موردی را تأیید کند، دستگاه‌های دیگر به طور مثال میراث فرهنگی احتمالاً دیگر نیازی به تأیید نخواهند داشت، درست است؟
آقای رسولیان گفت:درگاه به بعضی از سازمان‌ها متصل شدند یعنی مثلاً خود وزارت صنعت، معدن و تجارت از طریق سامانه بهین یاب مجوز تأسیس صادر می‌کند، این مجوز تأسیس در سامانه سازمان صنایع کوچک و نواحی صنعتی می‌نشیند، ما هم به استناد همین مجوز تأسیس، به صورت الکترونیکی زمین را به او واگذار می‌کنیم.
وی افزود: البته مثلا اگر فردی متقاضی واحدی شیمیایی است، اما در زون شیمیایی جا وجود ندارد و می‌خواهد در زون فلزی قرار گیرد، این امر نیازمند ان است که مجوز‌هایی از محیط زیست گرفته شود و فرایندش هم انجام شود، اما عمدتاً به آن‌هایی که روال عادی و معمولی را طی می‌کنند فقط مجوز تأسیس، صادر و کارشان را شروع می‌کنند.

سؤال: در سال گذشته وضعیت ایجاد واحد‌های صنعتی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی چگونه بود؟
مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی گفت: سال گذشته دو هزار و ۹۴۲ طرح صنعتی در شهرک‌ها آغاز شد و حدود ۴۹ هزار نفر افراد جدید در واحد‌ها مشغول به کار شدند.
وی افزود: سال ۱۴۰۰ هم تقریباً حدود پنج درصد رشد داشتیم البته واحد‌های زیادی در مرحله ساخت بودند و سال گذشته به مرحله نصب ماشین آلات رسیدند، یعنی سال گذشته چهار هزار و ۹۰۰ واحد تولیدی در معرض نصب ماشین آلات بودند و امیدواریم با ابلاغ اعتبارات تبصره ۱۸ قانون بودجه، بتوانیم امسال از این واحد‌ها بهره برداری کنیم.

سؤال: سال گذشته برای رشد تولید چه اقداماتی انجام شد؟
رسولیان گفت:سال گذشته نگاه ویژه‌ای به چالش‌ها داشتیم. یکی از مشکلات، موضوع تأمین برق است در دو حوزه؛ یکی در زیرساخت‌های برق که شهرک‌های صنعتی مشکلاتی را داشتند، یعنی ما در حال حاضر حدود دو هزار مگاوات کسری زیرساخت برق داریم، زیرساخت برق یعنی پست برق و خطوط انتقال به داخل شهرک، زیرا رشد تولید اتفاق می‌افتد و قاعدتاً این واحد‌ها نیازمند برق بیشتری هستند.
وی افزود:در سال گذشته در قالب سفر‌های مختلف، مجوز‌های زیاد و اعتبارات خوبی را دریافت کردیم؛ حدود ۹۵ پست برق را مشارکت کردیم که تقریباً ۶۰ مورد آن سال گذشته بود یعنی با وزارت نیرو مشارکت کردیم که در حال ایجاد و ساخت است. تقریباً ۸۵۰ مگاوات برق را سال گذشته در حوزه زیرساخت به شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور اضافه کردیم که از هدف برنامه یعنی ۸۰۰ مگاوات هم بیشتر بود.
معاون وزیر صمت ادامه داد: یک بخش دیگر؛ موضوع تولید برق است که به وزارت نیرو مربوط است، سال گذشته، واحد‌های تولیدی هزار مگاوات، واحد‌های کوچک در قالب نیروگاه‌های کوچک مقیاس، در قالب دیجی ها، تجهیزات نصب کردند و بخشی از نیاز‌های برق تأمین شد.

سؤال: در مقایسه با دو سال گذشته، افزایش چقدر بوده است؟
رسولیان گفت: تقریباً حدود ۳۰۰ مگاوات بود. دیجی‌ها و نیروگاه‌های کوچک مقیاس، واحد‌های تولیدی را ایجاد کرده بودند، زیرا در تابستان به دلیل ناترازی در حوزه برق با قطعی برق مواجه می‌شدیم. سال گذشته هم قطعی برق بود، اما در این بخش اقداماتی انجام شد.
وی افزود: در وزارت صنعت، معدن و تجارت ۳۱ نیروگاه در حال ایجاد است تا به تأمین برق کشور کمک کنیم و این امر خیلی اثرگذار خواهد بود. بخشی از نیروگاه‌ها حدود ۷۰۰ مگاوات، سال گذشته به بهره برداری رسید و امیدواریم با اخذ مجوز‌های لازم از حوزه‌های مختلف، امسال بخش بیشتری از نیروگاه‌ها به بهره برداری رسد.
معاون وزیر صمت به موضوع تأمین آب پایدار که یکی از دغدغه‌های سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی است اشاره کرد و گفت: سازمان صنایع کوچک به دلیل خشکسالی‌ها و کمبود منابع آبی زیرزمینی و سطحی به سمت استفاده از پساب‌های شهری یا آب‌های نامتعارف پیش رفت مثل انتقال آب که حوزه صنعت تلاش زیادی را در این زمینه انجام داد.
وی افزود: در طول دو سال گذشته، نزدیک به دو هزار لیتر بر ثانیه پساب شهری خریداری کردیم و وارد صنعت شد در برخی شهرک‌ها مثل اصفهان که نیاز جدی داشت و در استان‌های دیگر مانند سمنان، البرز، تهران، مرکزی و جا‌های مختلف پساب‌ها را خریداری کردیم.

سؤال: این دوهزار لیتر بر ثانیه نیاز چند واحد صنعتی را به طور متوسط تامین می‌کند؟
رسولیان گفت: برای هر هکتار تقریباً حدود نیم لیتر آب تأمین می‌کنیم البته در حوزه شبکه‌ها و نواحی صنعتی به نوع واحد بستگی وجود دارد مثلاً واحدی در حد شرب، آب مصرف می‌کند، واحدی هم هست که نیاز آبی دارد.

سؤال: یعنی به طور متوسط چهارهزار واحد را از طریق خرید پساب تأمین کردید؟
مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی گفت: البته بعضی از واحد‌ها را جایگزین می‌کنیم یعنی بعضی از مناطق، آب‌های زیرزمینی دارند، زمانی که چاه‌ها خشک می‌شوند با مشکل مواجه می‌شویم و باید جایگزینی برای آب‌های قبلی داشته باشیم؛ از تمام دو هزار لیتر بر ثانیه پساب استفاده نشده، یعنی ما نتوانستیم منتقل کنیم، زیرا باید دو بار تصفیه شود؛ یک تصفیه را خود آب و فاضلاب‌ها انجام می‌دهند و یک تصفیه را هم ما داخل شهرک انجام می‌دهیم که قابلیت استفاده داشته باشد.
وی افزود: یک کار خوبی هم در این حوزه کردیم که در حوزه تصفیه خانه‌ها است یعنی تصفیه خانه‌ها را با جدیت رشد می‌دهیم؛ پساب‌های صنعتی برای آب‌های زیرزمینی و محیط زیست اثرات نامطلوبی دارد و پساب خوبی نیست.
رسولیان اضافه کرد: در حال حاضر تقریبا ۱۶۶ مِدول تصفیه خانه بهره برداری شده و در حال فعالیت است، ۵۹ هزار لیتر از این پساب‌ها را بازچرخانی کردیم یعنی بخشی از پساب مجدداً در صنعت استفاده می‌شود.
وی در ادامه گفت: سال گذشته ۱۲ تصفیه خانه جدید را به بهره برداری رساندیم و تقریباً حدود ۲۷۰ هزار مترمکعب در شبانه روز بازچرخانی می‌شود و این هم یکی از کار‌هایی است که ما برای تأمین آب انجام می‌دهیم.
معاون وزیر صمت افزود: واحد‌های بزرگ هم در طرح‌های انتقال آب مشارکت خوبی داشتند و از دریا برای استان‌های مرکزی و کویری کار انجام می‌شود؛ بنابراین یک بخشی در حوزه تأمین آب است.
رسولیان گفت: در حوزه دانش بنیان‌ها ما سال گذشته برنامه خوبی را تدوین کردیم و الحمدلله موفقیت‌های خوبی هم داشتیم، یکی این بود که ما دانش بنیان‌ها را متمایز دیدیم از سایر واحدها، اگر واگذاری جایی داشتیم اول می‌گفتیم این دانش بنیان‌ها اولویت اول هستند. مثلاً در تهران و شهر‌های بزرگ که زمین محدود است و باید مزایده برگزار می‌کردیم آن دانش بنیان دیگر در داخل مزایده نمیرفت و ما آن را ما به صورت کارشناسی به او واگذار می‌کردیم.
وی افزود: بیش از صد واحد تولیدی حوزه دانش بنیان سال گذشته از ما زمین دریافت کردند یعنی عمدتاً بدون مزایده با اقساط طولانی ۴۲، ۴۸ و ۶۰ ماهه به آن‌ها واگذار کردیم.
مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی گفت: یک کار خوبی هم ما با کمک معاونت علمی انجام می‌دهیم و واحد‌هایی که قابلیت دانش بنیان شدن را دارند، مثلا ما مشاورینی را از بخش خصوصی بکارگیری و تأمین مالی کردیم، ۳۷۸ واحد مستعد دانش بنیان شدن را ما سال گذشته شناسایی کردیم، ۱۲۰ تا هم دانش بنیان شدند یعنی توانستند این مجوز دانش بنیان شدن را دریافت کنند.
وی افزود: ما همچنین نیاز‌های فناورانه واحد‌های بزرگ را شناسایی کردیم، یعنی آمدیم یک سری کارشناس‌هایی را از بین خود بخش خصوصی، مشاورینی را به کار گیری کردیم، این‌ها رفتند در داخل واحد‌ها ببینند کدام قطعه و مواد اولیه وارداتی است، این‌ها را شناسایی کردیم، با کمک ۱۹ فن بازاری که ما داشتیم این نیاز‌های فناورانه به شرکت‌های دانش بنیان ارائه شد و خوشبختانه ۱۰۷ نیاز هم سال گذشته برآورده شد، یعنی ۱۰۷ قطعه یا مواد اولیه‌ای که وارداتی بود در داخل کشور تولید شد.
رسولیان گفت: ما یک مجوزی هم سال گذشته از دولت گرفتیم که ۴۰ شهرک فناوری در کشور ایجاد کنیم. حدود شش شهرک را الآن داریم که کار می‌کنند. در مشهد و تبریز، ۴۰ مجوز را گرفتیم، تقریباً جانمایی ۲۰ تا انجام شده و بقیه هم در حال مطالعه و جانمایی است و دولت به ما گفته ظرف پنج سال این‌ها را ایجاد کنیم ما امیدواریم ظرف سه سال بتوانیم این شهرک‌های فناوری را در سطح کشور ایجاد کنیم.
معاون وزیر صمت در ادامه بیان داشت: یک توافق خوبی هم با وزارت علوم انجام دادیم، توافق ما این بود؛ در نقاطی که مستعد شرکت‌های دانش بنیان هستند در شهرک‌های صنعتی این نقاط را ما به عنوان پردیس‌های دانش بنیان بیاییم مجوزشان را بگیریم. بیست نقطه را در سطح کشور به عنوان ۲۰ مرکز پردیس دانش بنیان توافقنامه امضا کردیم و الآن در شورای عطف است و ان شاء الله به محض این که این‌ها مصوب شود به نوعی پارک علم و فناوری داخل شهرک می‌شوند، یعنی واحد‌هایی که حوزه دانش بنیان هستند و می‌توانند از تمام مزایای پارک در داخل شهرک استفاده کنند و بهره برداری کنند.

سؤال: تا کنون چند شهرک صنعتی تخصصی کارشان را شروع کرده اند؟
رسولیان گفت: اگر بخواهیم صنعت ما رشد و در حوزه اقتصادی نقش مؤثری ایفا کند، باید زنجیره‌های ارزش را کامل کنیم بطور مثال در حوزه پتروشیمی، نفت و گاز در حال حال حاضر واحد‌های بزرگی داریم، اما ممکن است مواد تولیدی آن‌ها صادر شود، زیرا زنجیره ارزش کامل نیست و از مزایای عمده اش بی بهره ایم.
وی افزود: به طور مثال در حوزه فولاد، زمانی سنگ آهن، کنستانتره و گندله صادر می‌کردیم، اما حال این فراورده‌ها با ارزش افزوده بالاتر تولید می‌کنیم و در این زمینه شهرک‌های تخصصی با تقویت بخش‌های زنجیره تولید و استقرارشان، کمک شایان توجه می‌کنند.
مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی گفت: ۸۲ شهرک تخصصی در سطح کشور را بر اساس کاری که در خوشه‌های صنعتی انجام می‌دهیم، شناسایی کرده که حدود ۴۷ شهرک بهره برداری شده است به طور مثال شهرک مبلمان، شهرکی که در حوزه غذایی وجود دارد یا شهرک ماهی‌های زینتی یا شهرک شیشه در هرمزگان و یا شهرک پوشاکی در تهران فعالیت دارند.

سؤال:با توجه به کمبود زمین در شهرک‌های صنعتی و از طرفی برنامه شما برای افزایش به بیش از هزار شهرک صنعتی، امسال چند شهرک جدید ایجاد خواهد شد؟
رسولیان گفت: هزار و ۵۷ شهرک مصوب داریم و سیاست ما ایجاد شهرک‌های جدیدنیست، توسعه شهرک‌های موجود در جا‌هایی که بیشتر الزام وجود دارد، هدف ما است، اهداف برنامه ششم در ایجاد نواحی صنعتی تقریبا تحقق پیدا کرده و در همه مناطق کشور از جمله مناطق محروم، نواحی صنعتی و شهرک‌های صنعتی ایجاد شده و دنبال آن هستیم زیرساخت هایش را تکمیل کنیم.
وی افزود: سال گذشته تقریباً ۲۷ شهرک و ناحیه صنعتی جدید ایجاد شد و شهرک‌های بسیاری هم توسعه پیدا کرد؛ سال ۹۹، هزار و هشت هکتار زمین به شهرک‌ها و نواحی صنعتی اضافه کردیم. در طول دو سال گذشته ۱۳ هزار هکتار زمین به شهرک‌ها و نواحی صنعتی اضافه کردیم و با جدیت دنبال ایجاد زیرساخت‌ها هستیم. در سال گذشته تقریباً ۱۲ هزار میلیارد تومان در حوزه زیرساخت‌های شهرک‌های نواحی صنعتی کشور سرمایه گذاری کردیم.
معاون وزیر صمت در ادامه بیان داشت: امسال پنج هزار هکتار اراضی جدید در نقاط مختلفی که مورد نیاز و ضروری است به شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور در قالب شهرک‌های تخصصی و فناوری اضافه خواهیم کرد. اواخر سال گذشته مصوبه دولت را برای ایجاد چهار شهرک بزرگ در کشور گرفتیم، یکی از سیاست‌های ما ایجاد شهرک‌های بزرگ در کشور است تا در کنار آن شهرک‌های مسکونی هم داشته باشیم.
وی افزود: یکی از مشکلاتی که بعضی از واحد‌ها با آن مواجه هستند دوری از شهر‌ها و هم کمبود کارگر است؛ به دلیل بالا بودن هزینه‌های تردد برای کارگران فعالیت در واحد‌های تولیدی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست سیاستی که در پیش گرفته ایم با وجود این که ما متولی این امر نیستیم، اما با کمک وزارت مسکن در تلاش هستیم در کنار شهرک‌های صنعتی بزرگ، شهر‌های مسکونی ایجاد کنیم.
رسولیان اضافه کرد: به طور مثال در شورای عالی شهرسازی مصوب شده شهر جدیدی در کنار شهرک صنعتی اشتهارد ایجاد شود به همین منظور با وزارت مسکن توافقی صورت گرفت که بتوانیم اطراف شهرک‌های صنعتی، زمین به فعالین اقتصادی واگذار کنیم تا آن‌ها برای کارکنان و کارگرانشان، مسکن لازم را ایجاد کنند.

*