رد پای اختلاف آمریکا و اروپا در سفر ماکرون به چین

"دیدارهای دیپلماتیک مقامات ارشد فرانسه و چین نشان از تنش‌های فزاینده میان آمریکا و اروپا در نحوه تعامل با چین دارد؛ اما اروپا هم در درون خود چندان متحد نیست."
به گزارش ایسنا، وبسایت روزنامه هیل در گزارشی به بررسی پیام‌های ضمنی سفر ماکرون به چین و تاثیر آن بر روابط آمریکا و اروپا پرداخته است:
«امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در سفری سه‌روزه به چین تلاش خود را کرد تا چین را متقاعد کند که نقشی مصمم‌تر در پایان دادن به جنگ اوکراین داشته و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه را تا حدی مهار کند.
این نشست در حالی برگزار شد که مقامات چینی نسبت به تبعات دیدار کوین مک‌کارتی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا با تسای اینگ ون، رئیس‌جمهوری تایوان هشدار داده بودند.
مک‌کارتی پس از این دیدار در کالیفرنیا گفت که امیدوار است ماکرون از شی جینپینگ، رئیس‌جمهوری چین خواسته باشد تا از روسیه در جنگ اوکراین حمایت به عمل نیاورد.
او گفت: امید دارم که او به همتای چینی خود این پیام را منتقل کند که دیدار آمریکایی‌ها با تسای اینگ ون به همان هدف دیدار ماکرون و شی جینپینگ خدمت می‌کند.
این دو دیدار دیپلماتیک که تقریبا همزمان برگزار شدند، اختلاف میان آمریکا و اروپا بر سر نحوه تعامل با چین را برجسته‌تر می‌کنند.
دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و قانون‌گذاران این کشور باور دارند که شی جینپینگ در حال تغییر شکل جهان به یک الگوی سلطه چین است. از سوی دیگر، رهبران اروپا در ارزیابی خطرات و مزایای روابط نزدیک با چین، دچار چنددستگی هستند.
کاخ الیزه اعلام کرد که در آستانه دیدار شی و ماکرون، رهبر فرانسوی و همتای آمریکایی‌اش در گفت‌وگویی تلفنی از "تمایل به تشویق چین به تسریع روند پایان یافتن جنگ اوکراین و مشارکت در ایجاد صلح پایدار در این منطقه" سخن گفتند.
با این حال بیانیه آمریکا از این گفت‌وگو نسخه‌ای کوتاه‌تر بود. کاخ سفید صرفا اعلام کرد که ماکرون و بایدن درباره سفر رهبر فرانسه به چین گفت‌وگو کرده و بر حمایت از اوکراین تاکید کردند.
رویکرد فرانسه: صلح‌جویی و حفظ روابط اقتصادی
سفر ماکرون که با همراهی ده‌ها مقام تجاری همراه بود، نشانگر تمرکز فرانسه بر حفظ – و حتی تقویت – روابط اقتصادی با چین است. این در حالی است که ایالات متحده از ماه‌ها پیش مدعی تصمیم چین برای ارسال سلاح به روسیه است.
ماکرون پنجشنبه در توییتر نوشت: به این نتیجه رسیده‌ام که چین نقش بزرگی در برقراری صلح دارد. برای همین به چین آمدم، که به جلو برویم. با شی درباره کسب‌وکار، آب‌وهوا، تنوع زیستی و امنیت غذایی هم گفت‌وگو خواهم کرد.
شی جینپینگ سعی داشته خود را یک صلح‌ساز در سطح جهانی معرفی کند. او پنجشنبه در کنار ماکرون گفت که چین به تسهیل روند گفت‌وگوهای صلح اوکراین متعهد است، تاکید کرد که جنگ هسته‌ای هیچ برنده‌ای ندارد و یادآور شد که "نگرانی‌های امنیتی بحق تمامی طرفین" باید در نظر گرفته شود.
مقامات فرانسوی می‌گویند که در حفظ ارتباط تجاری با چین و ترغیب شی به داشتن رفتاری مسئولانه‌تر، تعارض منافعی نمی‌بینند. یک دیپلمات فرانسوی هم به روزنامه هیل گفت: گفت‌وگو با چین در مباحثات تعاملی و جدی به معنای حذف ارتباطات تجاری نیست.
این دیپلمات با اشاره به قدرت مطلق شی جینپینگ در چین ادامه داد: پس از سه سال همه‌گیری کرونا و با توجه به ماهیت نظام سیاسی چین، تعامل شخصی با چین از اهمیت بالایی برخوردار است.
اختلاف آمریکا و اروپا بر سر چین در کجاست؟
منتقدان بر این باورند که هیئت تجاری همراه ماکرون، هر تلاشی را برای وا داشتن شی به اتخاذ موضعی جدی‌تر در قبال روسیه، بی‌معنا می‌کند.
رونالد فرویدنشتاین، مدیر اندیشکده "گلوبسک بروکسل" در اسلواکی می‌گوید: در وضعیتی که می‌خواهیم درباره استراتژی با چین گفت‌وگو کنیم و سعی داریم از ارسال سلاح‌های چینی به روسیه جلوگیری کنیم، این پیغام اشتباهی است که این همه چهره تجاری را با خود همراه کنیم که چندین قرارداد در ذهن دارند و برق پول در چشمانشان است.
او با اشاره به سیاست چماق و هویج، گفت: این کار به این معناست که شما هویج را آورده‌اید، اما چماقی در دست ندارید و در این وضعیت هرچه از چماق بگویید، نامربوط به نظر می‌رسد.
دسته‌ای دیگر از کاشناسان بر این باورند که این سفر ماکرون به چین نباید او را به یک "لولوخرخره" تبدیل کند، زیرا اروپا منافع تجاری در چین دارد که باید آن‌ها را حفظ کند.
ماتیاس ماتیش، کارشناس مسائل اروپا در اندیشکده "شورای روابط خارجی" گفت: هم آمریکا و هم اروپا این ایده تازه را دارند که چین حریف، شریک و رقیب است. برای آمریکا ترتیب این است: حریف، رقیب، شریک. اروپا اما پیش از این برعکس فکر می‌کرد.
او در ادامه می‌گوید: با این حال، اروپا امروز رفته‌رفته به دیدگاه آمریکا نزدیک می‌شود. اما آمریکا هم نسبت به دوران باراک اوباما مواضع به مراتب تهاجمی‌تری اتخاذ کرده و مسیر دیگری در پیش گرفته است. اروپایی‌ها هنوز به موضع امروز آمریکا نرسیده‌اند، دلیلی هم ندارد که چنین شود.
بایدن و شی از نوامبر سال گذشته که در حاشیه نشست گروه ۲۰ در اندونزی دیدار کردند، گفت‌وگویی نداشته‌اند. اما بایدن در پی ماجرای بالون چینی در فوریه سال جاری گفته بود که با شی حرف خواهد زد.
جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید از اظهارنظر درباره گفت‌وگوی تلفنی بایدن و ماکرون در آستانه سفر او به چین خودداری کرد، اما گفت که بایدن از تماس ماکرون "سپاسگزار" است.
کربی گفت: ما هنوز هم از چین می‌خواهیم که اگر خواستار تسریع پایان یافتن جنگ اوکراین است، در محکوم کردن حمله ولادیمیر پوتین به اوکراین با جامعه بین‌المللی هم‌صدا شود.
او گفت: چین با روسیه ارتباطاتی دارد. ما می‌خواهیم پکن به پوتین فشار بیاورد تا این جنگ پایان یابد.
به گفته ماتیاس ماتیش،‌ بر خلاف مواضع آمریکا، اروپا چندان نگران ارسال تسلیحات چین به روسیه نیست؛ شاید چون پکن همین حالا هم با فروش نفت، گاز و کالا به مسکو، به پایداری نظامی سیاسی این کشور کمک می‌کند.
او می‌گوید: من نمی‌گویم که این (ارسال سلاح از چین به روسیه) خط قرمز اروپا نیست؛ حرفم این است که این سناریویی با خطر بالاست. اگر مدرک و سندی در این باره وجود داشت،‌ اروپا به موضع امروزی آمریکا نزدیکتر می‌شد. اما در حال حاضر باور کلی در اروپا این است که چین قصد چنین کاری را ندارد.
اختلاف در درون اروپا
فارغ از اختلاف آمریکا و اروپا، خود کشورهای قاره سبز هم در موضع‌گیری نسبت به چین، اختلافاتی دارند.
اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا که در این سفر ماکرون را همراهی کرد، موضع سخت‌تری اتخاذ کرده است. او سیاست داخلی و خارجی چین را "سرکوبگرانه و تحمیلگرانه" توصیف کرد و گفت که اروپا باید از روابط تجاری‌اش با چین "خطرزدایی" کند.
او در اواخر ماه گذشته میلادی در اظهاراتی درباره چین گفت: شی جینپینگ دوستی بی‌حد و مرزش را با پوتین حفظ کرده و حمله "بی‌رحمانه و غیرقانونی" روسیه به اوکراین هم تردیدی در او ایجاد نکرده است. نحوه واکنش چین به جنگ پوتین تعیین می‌کند که در آینده اتحادیه اروپا و چین چه رابطه‌ای داشته باشند.
این رویکرد قاطع فون در لاین در اروپای مرکزی و شرقی هواداران بیشتری دارد، کشورهایی که با ایده فرانسه و آلمان مبنی بر بازدارنده بودن تعامل با چین، موافق نیستند.
فرویدنشتاین می‌گوید که لیتوانی از سردمداران مخالفت با چین است. پکن در ۲۰۲۱ واردات از لیتوانی را ۸۰ درصد کاهش داد، زیرا ویلنیوس روابط اقتصادی‌اش با تایوان را تقویت کرد. چک و اسلواکی هم رفته‌رفته به موضع لیتوانی نزدیک‌تر می‌شوند.
او می‌گوید: گرچه نگرش کلی اروپا – حتی فرانسه و آلمان – نسبت به چین منفی است؛ اما اختلافی فزاینده بین اکثر کشورهای شاخه شرقی اروپا و همچنین انگلیس، با غرب و جنوب غرب اروپا در جریان است.
با این حال، آینده آمریکا هم نگرانی‌هایی را ایجاد می‌کند؛ نگرانی از اینکه ممکن است در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ این کشور حزب "انزواگرای" جمهوری‌خواه روی کار آمده و تمام رشته‌های دولت بایدن برای احیای روابط با اروپا را پنبه کند، رابطه‌ای که در دوره دونالد ترامپ به شدت مخدوش شده بود.
ماتیش می‌گوید: اروپا همواره این آرامش خاطر را دارد که دولت بایدن بسیار تعامل‌گراست، اما این نگرانی هم همیشه وجود دارد که تمام این‌ها ممکن است دو سال دیگر با انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده به کلی تغییر کند.»

*