پشت‌پرده کمبود پول در خودپردازها

اعتماد-لیلا لطفی: بیش از سه ماه است که وقتی مردم به عابربانک‌ها مراجعه می‌کنند با دو اتفاق یکسان مواجه می‌شوند، یکی اینکه عابر بانک‌ها پول ندارند و دیگری اینکه اگر پول دارند، اسکناس درشت تحویل می‌دهند. موضوعی که «اعتماد» برای بررسی آن به چند بانک در سطح شهر تهران رفت تا در گفت‌وگو با مدیران شعبه‌های آنها دلیل عدم موجودی بانک‌ها را کشف کند. در این گفت‌وگو چند سوال مشخص از روسای این شعبه ها پرسیده شد؛ «چرا عابر بانک‌ها پول ندارند؟»، «عدم موجودی برای جلوگیری از افزایش برداشت‌های ناشی از اعتراض‌های اجتماعی اخیر است؟»، «آیا اعتراض‌های اجتماعی باعث افزایش برداشت‌ها شده است؟»، ‌«آیا تحریم‌ها در کاهش چاپ اسکناس اثری داشته است؟» و اینکه «بانک مرکزی در چه مقاطعی سقف برداشت ۵۰۰ هزار تومان را باز می‌کند؟»

کمبود پول ربطی به اعتراض‌ها ندارد

«کمبود پول ربطی به اعتراض‌ها ندارد.» این جمله یکی از روسای شعب بانک «آینده» است. او می‌گوید: «بانک مرکزی پول ندارد به ما بدهد. هر زمانی پول بدهد ما توزیع می‌کنیم.» این مدیر شعبه بانک آینده می‌افزاید: «بانک مرکزی یک مقاطعی اجازه برداشت پول تا سقف ۵۰۰ هزار تومان را می‌داد، برای همین ما یک مدت کوتاهی ۵۰۰ هزار تومان در عابربانک سقف برداشت داشتیم. ولی الان دیگر پرداخت این مبلغ متوقف شده و معلوم نیست تا چه زمانی سقف پرداخت ۲۰۰ هزار تومان بماند.»

بانک مرکزی نمی‌خواهد

رییس یک شعبه بانک اقتصاد نوین در مرکز شهر تهران برخلاف دیدگاه رییس شعبه بانک آینده می‌گوید: «بانک مرکزی نمی‌خواهد برداشت‌ها بیشتر شود. وقتی اعتراض‌ها اوج گرفت برداشت‌ها بیشتر شد و بانک مرکزی دیگر اسکناسی به بانک‌های عامل نداد تا مانع از برداشت‌های نامتعارف شود. چون اگر مثل گذشته در تمام ساعات شبانه‌روز عابربانک‌ها پول می‌دادند؛ بحران اسکناس در بانک‌ها بیشتر می‌شد.»

او می‌افزاید: «شما می‌توانید از داخل بانک هم برداشت کنید ولی این برداشت به دلیل قوانین پولشویی محدود است. بانک، پول نقد نمی‌دهد و ترجیح می‌دهد پول را به بانک دیگری منتقل کند. ولی وقتی عابربانک باز باشد مردم به راحتی می‌آیند و پول‌ها را به تدریج و به راحتی تخلیه می‌کنند.

او می‌گوید: «معلوم نیست سیاست عدم توزیع اسکناس تا چه زمانی ادامه پیدا کند.البته بانک مرکزی احتمالا شب عید مثل سال‌های گذشته سقف برداشت را زیاد کند. برهمین اساس هم تقریبا یکی، دو هفته دیگر رشد سقف برداشت زیاد می‌شود. ولی احتمالا ۱۰ هزار تومانی توزیع نشود یا بسیار محدود توزیع شود، چون بانک مرکزی پول ندارد.» اعتراض‌ها موثر بود

رییس یکی از شعبه‌های بانک سپه در غرب تهران نیز در تایید سخنان همکارش در بانک اقتصاد نوین می‌گوید: «ناآرامی‌های اجتماعی ماه‌های اخیر در کاهش توزیع اسکناس در کشور اثر داشته است و بانک مرکزی عملا با محدود کردن اسکناس نمی‌خواهد برداشت‌ها افزایش یابد.» او می‌گوید: «وقتی شما مبلغی را به صورت آنلاین پرداخت می‌کنید، کارمزد و مالیات پرداخت می‌کنید و این مالیات و کارمزد به جیب بانک مرکزی می‌رود ولی وقتی شما نقد خرید می‌کنید بانک مرکزی را از امکان دریافت مالیات وکارمزد بیشتر محروم می‌کند.»

این مدیر بانکی ادامه می‌دهد، «اتفاقات اخیر ربطی به تحریم ندارد و بانک مرکزی تعمدا پول نقد در اختیار شبکه بانکی نمی‌گذارد.»

یک منبع آگاه دیگر می‌گوید: «توجه داشته باشید وقتی شما پس از بیانیه‌ای اعتراضی بروید و حساب خود را ببندید در سیکل توجه قرار می‌گیرد و امکان شناسایی شدن شما بسیار بالا می‌رود. اما وقتی از عابربانک به تدریج پول برداشت می‌کنید این اتفاق نمی‌افتد. پس دولت و بانک مرکزی مانع از برداشت به صورت تدریجی می‌شوند.»

واردات کاغذ تحریم است

درحالی که برخی مدیران بانک‌ها علل کمبود اسکناس در عابربانک‌های سطح کشور را اعتراض‌ها مطرح می‌کنند، برخی دیگر علل کاهش پول نقد در بانک‌های عامل را تحریم می‌خوانند. مدیر یکی از شعب بانک ملی با تاکید بر اینکه کمبود پول ناشی از اعتراض‌ها نیست، می‌گوید: «به دلیل تحریم‌ها امکان واردات کاغذ مخصوص اسکناس سخت‌تر شده است. از طرفی کاغذ با کیفیت در کشور نیست. اسکناس‌هایی که با کاغذهای موجود تولید می‌شود شش ماه بیشتر در دست مردم دوام ندارد و سریع فرسوده می‌شود. برای همین امسال دیگر پولی چاپ نشد.»

مدیر یک شعبه بانک شهر نیز تاکید می‌کند:«بانک مرکزی از ۱۵ اسفند تا ۱۵ فروردین امکان برداشت ۵۰۰ هزار تومانی را به همه شعب بانک‌ها می‌دهد. پیشتر در یک مقاطعی برای کرونا دو بار امکان افزایش برداشت فراهم شد. اما در مجموع این سیاست صرفا در پایان هرسال و ابتدای سال بعد از آن اتفاق می‌افتد.»

او می‌افزاید: «کاهش پول ربطی به اعتراض‌ها ندارد، بانک مرکزی صرفا به دنبال افزایش خریدهای آنلاین است.

البته شعبه ما پول خرد هم برخلاف یکسری بانک‌ها دارد و شما می‌توانید برداشت کنید.»

وقتی از شعبه این بانک خارج شدیم و به سراغ عابربانک رفتیم دیدیم برخلاف اظهارات رییس شعب این بانک هم پول نقد ندارد.

مدیر یک شعبه دیگر از بانک ملی می‌گوید: اگر می‌بینید در عابربانک‌ها ده هزار تومانی موجود نیست به این دلیل است که پول ملی ارزش خودش را از دست داده است. شما پیشتر از عابربانک‌ها هزار تومانی می‌گرفتید ولی مدت‌هاست دیگر هزار تومانی در عابربانک‌ها نیست. چون دوباره ارزش پول ملی افت کرده است؛ بانک ده هزار تومانی نمی‌دهد. او می‌افزاید سقف برداشت هم فقط یک مدت کوتاهی رشد می‌کند و باز مجددا برمی‌گردد به رقم ۲۰۰ هزار تومان.

جوهر مخصوص نداریم

«نمی‌توانیم پول چاپ کنیم.» این جمله رییس یکی از شعب بانک تجارت است. او می‌گوید: چون جوهر مخصوص اسکناس را نداریم، نمی‌توانیم اسکناس چاپ کنیم. جوهر مخصوص اسکناس وارداتی است و ما نیز تحریم هستیم. او می‌افزاید: با جوهر‌های داخلی اگر اسکناس چاپ کنیم امکان جعل اسکناس افزایش پیدا می‌کند و باعث می‌شود پول جعلی زیاد شود.

این فعال بانکی براین باور است که مساله کمبود پول در بانک‌های کشور ربطی به اعتراض‌های اخیر ندارد.

از رسانه‌ها پیگیری کنید

مدیر شعبه یکی از بانک‌های پاسارگاد درباره وضع موجود اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و می‌گوید: بانک مرکزی به ما پول بدهد ما پول را در دستگاه عابربانک می‌گذاریم. من نمی‌دانم چرا بانک مرکزی پول ندارد. او می‌افزاید در مورد افزایش برداشت هم اطلاعی ندارم هر زمان رسانه‌ها اعلام کنند ما هم مثل شما متوجه می‌شویم که سقف برداشت زیاد شده است.