نمایشگاه موزه لوور در تهران، آمیزه‌ای از باستان‌شناسی و هنر معاصر/ نمایش شاهکارهای فرهنگی و تمدن اروپا، آسیا و امریکا

 جبرئیل نوکنده مدیر موزه ملی ایران در نشست خبری موزه لوور فرانسه در موزه ملی ایران گفت: «نمایشگاه موزه لوور در تهران قرار است که تاریخ شکل‌گیری لوور را در گذر زمان نشان دهد، این اولین‌بار است که چنین فرصتی برای مردم فراهم شده تا گزیده‌ای از شاهکارهای فرهنگی و تمدن اروپا، آسیا و امریکا را در کنار هم ببینند.»

او افزود: «از سال 2001 برای معرفی فرهنگ، هنر و تمدن کهن ایران به سایر کشورها، موزه ملی بیش از 30 نمایشگاه در اروپا، آسیا و آمریکا برگزار کرد. علاوه بر رشد ارتباطات فرهنگی، مردم سایر کشورها شناخت بهتری از ایران کسب کردند و تقاضای سفر به ایران بیشتر شد. همواره این پرسش وجود داشت که چرا فقط آثار میراث ملی ما در موزه‌های جهان به نمایش درمی‌آیند و اقدامی برای نمایش آثار سایر کشورها در ایران صورت نمی‌گیرد. خوشبختانه از سال 1394 تاکنون سه نمایشگاه خارجی در موزه ملی ایران برگزار شده است و نمایشگاه موزه لوور چهارمین نمایشگاه خارجی موزه ملی است.»

مدیر موزه ملی ایران درباره ویژگی‌های نمایشگاه لوور در موزه ملی گفت: «در این نمایشگاه 56 اثر از فرهنگ‌های باستانی، رم، یونان، بین‌النهرین، هنر کلاسیک اروپا و... به نمایش در می‌آید. دو اثر این نمایشگاه نیز از آثار ایرانی است که شامل تبر مفرغی از محوطه جهانی چغازنبیل و اثر دیگر بیرقی از منطقه لرستان است. تبر مفرغی چغازنبیل حاصل کاوش‌های علمی باستان‌شناس فرانسوی رومن گریشمن از محوطه چغازنبیل است و بیرق لرستان نیز جزو اولین مجموعه آثار ایرانی است که از طریق خرید یک مجموعه خصوصی وارد موزه لوور شده است. در کنار این نمایشگاه 18 تابلو از هنرمند بزرگ کشور عباس کیارستمی از لوور با عنوان نمایشگاه "به من نگاه کن" نیز به انتخاب عکاس این مجموعه به نمایش در آمده است.»

او افزود: «در سفر ماتینس در سال 94 به تهران درباره برگزاری این نمایشگاه مذاکراتی بین موزه ملی ایران و فرانسه صورت گرفت و او و تمام همکارنشان با روی باز از برگزاری این نمایشگاه در تهران استقبال کردند. کارشناسان دو طرف نیز تعامل بسیار نزدیکی برای برگزاری این نمایشگاه با هم داشتند.»

نوکنده درباره کم بودن آثار ایرانی در نمایشگاه لوور گفت: «برنامه این بود که در این نمایشگاه بیشتر آثار سایر فرهنگ‌ها را برای نمایش به موزه ملی ایران بیاوریم. اما حتما این مسئله در برگزاری نمایشگاه‌های دیگر از آثار لوور در ایران لحاظ می‌شود.»

او بیان کرد: «به‌زودی سیستم صوتی نمایشگاه نصب می‌شود تا در کنار کاتالوگ و بروشور بتواند اطلاعات مناسبی در اختیار بازدیدکنندگان قرار دهد. ورودی نمایشگاه نیز برای همه بازدید‌کنندگان اعم از ایرانی و خارجی 5 هزار تومان است.»

مدیر موزه ملی ایران خاطرنشان کرد: «شرکت توتال و رنو در برگزاری این نمایشگاه کمک‌های شایانی داشتند، در تهران نیز بانک آینده تمام پشتیبانی‌های لازم را برای برگزاری این نمایشگاه به‌کار بست. موزه‌ها برای برگزاری چنینی رویدادهایی نیاز به کمک بانک‌ها و مؤسسات اقتصادی دارند.»

ژان‌لوک ماتینس رئیس موزه لوور نیز ضمن ابزار خوشحالی از حضور دوباره‌اش در ایران گفت: «اکنون در یک ساختمانی هستیم که سمبل ارتباطات فرهنگی ایران و فرانسه است زیرا این ساختمان به‌دست معمار فرانسوی آندره گدار ساخته شده است. تمدن و تاریخ گذشته و مدرن ایران تأثیر شگرفی بر اروپا گذاشته است، آثار بسیار زیادی از زمان کوروش و داریوش تأثیر زیادی گذاشته‌اند.»

او افزود: «در قرن 19 پیمان‌هایی بین دو کشور منعقد شد که نتیجه آن‌ها انجام کاوش‌های باستان‌شناسی بود. ایران در سال 1884 این امکان را به ما داد که در ایران کاوش‌های باستان‌شناسی برای موزه لوور انجام دهیم. این رویداد تاریخی در اواخر قرن 20 با توافق‌هایی که بین دو کشور صورت گرفت بِروز شد، همکاری‌ای که به برگزار نمایشگاهی درباره هنر صفوی در سال 2007 منجر شد، همچنین شاهد کاوش‌های باستان‌شناسان فرانسوی در نیشابور در سال 2004 و 2010 بودیم.»

مدیر موزه لوور تصریح کرد: «نمایشگاهی که امروز شاهد آن هستید نتیجه سفر حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران به پاریس و توافق‌های آن سفر انجام شد. این اولین نمایشگاه لوور در تهران است و قصد داشتیم تنوع آثار موجود در لوور را به نمایش بگذاریم. قرار شد ارتباطات فرهنگی بسط داده شود. انتخاب‌ها به‌نحوی بود که تمام تکنیک‌ها اعم از نقاشی، مجسمه‌ها و سایر آثار به نمایش گذاشته شود.»

او بیان کرد: «این نمایشگاه ویژگی خاصی دارد و آن این است که آمیزه‌ای از باستان‌شناسی و هنر معاصر است. در نمایشگاه لوور در تهران، آثار مصر باستان، رم، منطقه بین‌النهرین، آثار سلطنتی فرانسه و... به نمایش گذاشته شده است. در واقع خطی پیش گرفته شد که در آن توضیحاتی درباره این آثار ارائه می‌شود. لوور یک قصر پادشاهی است. اهمیت ناپلئون بناپارت اول و سوم در اینجا دیده می‌شود. در نمایشگاه لوور شاهد یک گشایش به سمت هنر معاصر هستیم. این نمایشگاه یک همکاری فرهنگی میان ایران و فرانسه است، در راستای همکاری‌های دوطرفه یک هفته بعد از نوروز در 28 مارس یک نمایشگاه در فرانسه به نام "امپراتوری گل‌های سرخ" در فرانسه خواهیم داشت. نمایشگاهی به آثار دوره قاجار از موزه کاخ گلستان و موزه ملی اختصاص خواهد داشت.»

محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی‌‌تاریخی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز در این نشست ضمن تشکر از همکاری دوستانه موزه لوور برای برگزاری این نمایشگاه گفت: «ایران برای فرانسه همواره جایگاه ویژه‌ای، فرانسه تنها کشوری است که از دریچه فرهنگ وارد ایران شد در حالیکه ایران برای بسیاری از کشورها جاذبه‌های نفتی و اقتصادی داشت.»

او افزود: «این نمایشگاه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و نشان‌دهنده تأثیرگذاری موزه در جامعه امروز است، همکاری موزه لوور و موزه ملی ایران کمک کرد تا برای اولین‌بار در طول تاریخ یک هم‌نشینی فرهنگی و تمدنی شکل بگیرد و برای اولین‌بار است که هم‌زمان ایران میزبان چنین شخصیت‌های فرهنگی و تاریخی است. این ملاقات را موزه لوور فراهم کرد.»

کارگر تصریح کرد: «امیدوارم که دیپلماسی فرهنگی در کشور ما بیشتر از این فعال شود تا بتوانیم ظرفیت‌های فرهنگی خود را در عرصه دیپلماسی فرهنگی بیشتر به نمایش بگذاریم، زبان فرهنگ و همکاری‌های فرهنگی از هر نوع زبان و همکاری تأثیرگذارتر خواهد بود.»

رئیس موزه لوور در پاسخ به سئوال یکی از خبرنگاران درباره مسئله‌ای که در خاطرات دیولافوآ درباره اشیایی که بدون توافق به‌دست باستان‌شناسان فرانسوی از ایران خارج شده است با تأکید بر اینکه امروز تمرکز ما بر همکاری‌های آینده است گفت: «سایت‌های کاوش‌های باستان‌های بسیار بزرگی در جهان، به دلیل اهمیت آن سایت کشورهای زیادی برای کاوش در آن سایت پیشنهاد دادند. در مورد ایران این اقدام کاملا قانونی بوده و حضور باستان‌شناسان به دعوت طرف ایرانی بود. در اواخر قرن 19 باستان‌شناسان فرانسوی به ایران آمدند و سال‌های بسیار زیادی در ایران به کاوش پرداختند، آثاری از این کاوش‌ها به موزه ملی ایران آمد و آثاری نیز به‌عنوان تشکر به لوور اهدا شد. دولت وقت ایران در آن زمان به‌دلیل حجم بسیار زیاد آثار کشف‌شده از فرانسه قدردانی کرد.»

مارتینس در پاسخ به خبرنگار ایسنا مبنی بر ارزیابی رئیس موزه ملی فرانسه از موزه‌های کشور و رعایت شدن یا نشدن استاندارهای لازم در این موزه‌ها گفت: «موزه ملی ایران موزه بسیار بزرگی است و همه استاندارها در اینجا رعایت می‌شود، شرایط نگهداری، معماری و نحوه به نمایش گذاشتن آثار در این موزه کاملا رعایت می‌شود. این شانس بسیار بزرگی برای لوور بود که آثار خود را در موزه ملی ایران به نمایش بگذارد تا شاهد استقبال مراجعه‌کنندگان به این نمایشگاه باشد.»

مدیر موزه لوور در پاسخ به این سئوال که در شعبه دوم موزه لوور در ابوظبی گفته می‌شود تعدادی از آثاری که به‌دست داعش از سوریه و عراق دزدیده شده بود توسط لوور خریداری شده  و در آن موزه به نمایش گذاشته شده است گفت: «این مسئله از اساس شایعه است، می‌توانید به موزه ابوظبی مراجعه کنید، این آثار از بازارهای هنری خریداری شده‌اند و اینکه از داعش خریداری شده باشند کذب محض است.»

نوکنده در پاسخ به خبرنگار روزنامه اعتماد درباره تقویم کاری بین‌المللی سال آینده موزه ملی ایران گفت: «خرداد 97 نمایشگاهی در هلند با نام ”ایران مهد تمدن“ برگزار می‌شود. همچنین مهر 97 نمایشگاهی در بریتیش میوزیم برگزار خواهد شد که هم موزه ملی و هم لوور در آن شرکت می‌کنند. مذاکراتی نیز با موزه آلمان صورت گرفته و سال آینده در موزه ملی شاهد برگزاری نمایشگاهی از آثار موزه آلمان خواهیم بود.»

مارتینس نیز در پاسخ به سئوال خبرگار اعتماد مبنی بر اینکه موزه لوور در طول سال چند نمایشگاه مانند این نمایشگاه برگزار می‌کند گفت: «لوور سالانه 2 هزار اثر برای نمایش در سایر کشورها امانت می‌دهد، ما برای نمایش آثار لوور در خارج از فرانسه دو منطق داریم، اول اینکه تعداد افراد اتباع یک کشور که سالانه از موزه لوور بازدید می‌کنند مدنظر قرار داده می‌شود. در همین چارچوب در آمریکا، چین نمایشگاه‌هایی به‌صورت مرتب برگزار می‌کنیم، به زودی نیز آثاری از لوور در چین به نمایش درخواهد آمد.»

او بیان کرد: «معیار دوم نیز بحث مجموعه‌ها و همکاری‌های علمی در حوزه موزه‌ای است، یکی از عملکردهای اساسی ما همکاری با کشورهایی است که اثار موجود در لوور از آن کشورهای آمده‌اند. در همین راستا برنامه‌هایی برای برگزاری نمایشگاه در مصر، تونس، الجزایر و یونان را در دست داریم. در بخش مجموعه‌های اروپای مدرن نیز با کشورهایی مثل هلند و انگلستان برای برگزاری نمایشگاه همکاری می‌کنیم.»

مسئول برگزاری نمایشگاه «امپراتوری گل سرخ، ایران در قرن 19» که از آثار دوره قاجار در لانس فرانسه برگزار خواهد شد گفت: «نمایشگاه لانس مختص آثار دوران قاجار است، آثاری که از دوره قاجار در اروپا به نمایش درآمده‌اند زیاد نیستند، نمایشگاه قبلی حدود 20 سال پیش بود که بیشتر مختص نقاشی بود، اما در این نمایشگاه آثار نقاشی، عکاسی، سرامیک و اشیای قدیمی نیز به نمایش گذاشته خواهد شد و نمایشگاهی ترکیبی است که اساس آن کاوش‌های تحقیقاتی است که به‌صورت همزمان در ایران و غرب انجام شده است.»

او افزود: «این فرصت خوبی برای همکاری با طرف ایرانی است، آثاری در این نمایشگاه به نمایش گذاشته خواهد شد که تا کنون فرصت خروج از ایران را پیدا نکرده بودند. همچنین در آن نمایشگاه آثار طراح لباس فرانسوی کریستین لاکوآ به نمایش گذاشته خواهد شد.»

نوکنده در پاسخ به خبرنگار چمدان درباره اینکه تفاهم‌نامه سازمان میراث‌فرهنگی و لوور شامل چه جزئیاتی است و  آیا به مباحث آموزشی، چیدمان موزه‌ای و... نیز اشاره شده است یا خیر گفت: «تفاهم‌نامه بین لوور و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری منعقد شده است که تمام مأموریت‌های سازمان در آن آمده است، بخشی از آن به موزه ملی ایران بر می‌گردد. این تفاهم‌نامه شامل همکاری‌های پژوهشی، علمی، گردشگری، صنایع‌دستی و حوزه‌های مختلفی است.»

مارتینس نیز در پاسخ به سئوال خبرنگار چمدان درباره منطق انتخاب آثار نمایشگاه لوور در موزه ملی گفت: «انتخاب این آثار در پاسخ به تقاضای طرف ایرانی برای کلیت نمایشگاه موزه لوور در تهران بود. موزه لوور دارای بیش از 2هزار پرسنل است، ما روزانه بین 25 تا 45هزار بازدیدکننده داریم و مجموعه لوور مثل یک شهر کوچک مدرن دارای رستوران‌ها و کافه است، بودجه لوور بیش از 200میلیون یورو در سال است. حدود 50درصد از این بودجه به‌صورت مستقیم از‌سوی دولت تأمین و بخشی از طریق فروش بلیت تأمین می‌شود. در بخش نگهداری 200 تا 250 نفر برای نگهداری آثار کار می‌کنند. اداره موزه لوور در بهترین شرایط عملی شده است.»

پیرو سفر رئیس‌جمهوری ایران به کشور فرانسه و تفاهم‌نامه‌ای که میان موزه لوور و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری منعقد شد و نمایشگاه موزه لوور در تهران شکل گرفت.